Ann Bousema. De Volgerlanden. Impressies van nieuw Nederlands landschap
Woensdag 28 mei 2008
Het is een standaardbeeld bij veel nieuwbouwlocaties: het tijdsvacuüm tussen de verwerving van de gebouwen & gronden en het daadwerkelijk ontwikkelen van de locaties wordt gevuld door toeval en natuur. De ratio zegt dat het verspilling is, kapitaalvernietiging. Want de losse eindjes in de projectontwikkeling worden zelden zo zichtbaar als in dit stadium. In het geval van de Volgerlanden is dat niet anders. Maar in dit vacuüm tussen het oude en het nieuwe cultuurlandschap ontstaat schoonheid met een beperkte houdbaarheidsdatum.
Het "toevallige" landschap
Fotografe en landschapsarchitecte Ann Bousema fotografeerde drie jaar lang het veranderende landschap in
De Volgerlanden, een gebied tussen Zwijndrecht en Hendrik–Ido–Ambacht. Ze legde de verdwijning van het kassenlandschap en de het verrijzen van een nieuw woonlandschap vast. Ze focust daarbij niet op het oude of op het nieuwe landschap maar juist op het "toevallige" landschap dat daar chronologisch gezien tusssenin ligt. Zoals ruïnes een appèl doen op ons gevoel van romantiek zo doet dit toevallige landschap dat ook met haar ongeremde begroeiing, haar staketsels van de in onbruik geraakte kassen en de grote bomen en struiken die er zonder aanpalende bebouwing ontheemd uitzien.
Het ontbreken van het geplande en doorberekende landschap, heeft iets spannends. Het is wat dat betreft qua beleving de absolute tegenpool van de
Vinex–bouwsels die sinds 1995 uit de grond zijn gestampt. Het enige dat vaak wel spannend is aan een Vinex–locatie is de abrupte overgang tussen landelijk en verstedelijkt gebied, tussen de horizontale lijnen van het platteland en de vertikale lijnen van de bebouwing. Alsof het landschap opeens negentig graden is gedraaid.
Vorm en inhoud
Als leek kun je je verbazen over het contrast tussen de leegheid van ons polderlandschap en de dichte verstedelijking die er (landschappelijk of chronologisch) op volgt. Waarom is er in die ogenschijnlijke zee van ruimte gekozen voor zoveel benauwde straatjes, postzegeltuintjes en zo weinig groen? De folders en websites van nieuwbouw beloven met hun werverde teksten en 'artist impressions' meer groen en ruimte dan ze kunnen waarmaken. Ook hier is De Volgerlanden geen uitzondering: zie
de website versus
de praktijk. De wervers dekken zich uiteraard wel in met een disclaimer: "
De op deze website opgenomen 'artist impressions' en teksten zijn bedoeld om een indruk te geven van de toekomstige situatie, maar pretenderen geenszins een exacte weergave te zijn van het uiteindelijke resultaat. Derhalve kunnen er geen rechten aan worden ontleend.
".
Waarom woekeren met ruimte wanneer je zeeën van ruimte hebt? Het lijkt alsof de vormgever van dit boek, Joost Grootens, zich dit ook heeft afgevraagd en met deze vraag heeft gespeeld tijdens de vormgeving van dit boek. Zo zijn de gewoontegetrouw lege schutbalden voorzien van tekst. Met de opmaak van die tekst is gespeeld door het contrast tussen verdichting en ruimte: de tekst is door een minimale marge naar de uiterste randen van het papier geperst. Het resultaat is dat
wanneer je twee bladzijden openslaat, er een zee van ruimte tussen de teksten is ontstaan.
Meer graag…
Als het boek "
De Volgerlanden. Impressies van nieuw Nederlands Landschap" van Ann Bousema een centraal thema heeft dan is dat het contrast tussen toeval en structuur. En afgeleid daarvan het contrast tussen natuur en cultuur. Het geeft een beeld van de een verloren en tijdelijk "tussenlandschap" waarvan je je afvraagt waarom dat je daar niet meer boeken van in je kast hebt staan,
een enkele uitzondering daargelaten dan. Gelukkig brengt uitgeverij 010 daar dit najaar (september 2008) zelf verandering in met
de Vinex Atlas. Ondertussen kunt u genieten van dit prachtige boek van Ann Bousema.
Ann Bousema
De Volgerlanden. Impressies van nieuw Nederlands landschap
112 bladzijden, gebonden
Prijs € 34,50
Uitgeverij 010
ISBN 978 90 6450 641 3
Uitgegeven mei 2008
Links bij dit artikel:
