"The Chinese Dream n.
1. aspirational drive for individual prosperety within a modern urban setting. Consume desire, keyed into traditional family structures, focuses on home and car ownership (over political change). 2. Continuing assured Chinese Communist Party rule (preferably with moon landings."

Dat is dus de Chinese droom zoals deze in de begrippenlijst van boek is verwoord. Maar hoe ziet die er dan in de praktijk uit? Is dat wel te realiseren? Nog concreter: Wat als je het complete bouwvolume van Europa in slechts (de komende) twintig jaar wilt bouwen? Wat als 400 miljoen mensen van het platteland naar de grote steden trekken? Werkt dat? En zo ja, hoe zou dat er uitzien? Is er nog ruimte voor groen? Zullen er banen genoeg zijn? Kun je "s nachts nog slapen? Het zijn deze vragen waarmee het boek opent. Met op de achtergrond van deze woorden soms hoopvolle, soms angstaanjagende foto´s. Droom of nachtmerrie, dat is de vraag.

Harde en zachte uitdagingen.
In 2001 verklaarde China dat het als doel heeft om in 2020 400 nieuwe steden te hebben gebouwd, dus ieder jaar 20 nieuwe steden. Voor architecten (en sociologen) is het een droomuitdaging. Want zelden is er een grotere bouwput geweest dan nu. En met het bouwen van steden ben je er nog niet, integendeel. Want de nieuwe woningbouw is een zware belasting op de beschikbare landbouwgrond, de benodigde grondstoffen, de aanwezige infrastructuur en de benodigde energie. China heeft voor een dergelijke opgave een aantal uitdagingen. Zo is het voor grondstoffen en energie steeds meer afhankelijk van het buitenland. En voor het zelf opwekken van energie is er een geografisch probleem: de Chinese randstad is gelegen in het uiterste oosten van het land en de mogelijkheid voor het opwekken van energie in het noord–westen. En dat zijn nog maar de "harde" kanten van de uitdaging.

Wanneer je de kreten van jongeren in het boek mag geloven, staat er een langzamerhand een nieuwe generatie op met duidelijk andere ideeen dan hun ouders en grootouders. Een citaat als : "We want to work hard and make a fortune. We want to build up our country. That is the dream of all the young people in Shenzhen. We want to buy a car and an apartment and raise a family" maakt duidelijk dat een collectieve droom plaats moet maken voor miljoenen individuele. Deze generatie zegt anders te zijn en iets anders te willen. "We are very different from our parents. They always had to do what they were told by the Communist Party. They couldn"t decide anything for themselves. We are different.". Voer voor sociologen en een nachtmerrie voor een stelsel dat op ieder aspect van het Chinese leven controle wil hebben.

Rubik´s kubus
Neville Marsh en Adrian Hornsby geven een overzicht van deze en nog veel meer aspecten die een rol spelen bij de doelen die de Chinezen zich in 2020 hebben gesteld. Per hoofdstuk geven zijn aan op welk onderwerp het betrekking heeft (Economics, Politics, Society, Ecology, Energy, Architecture, Urban Planning), de schaalgrootte (National, Regional, City, Block, Person) en de mate waarin er sprake is van "Certainty" of "Dream". Op deze manier hebben ze een soort Rubik´s kubus (of balk, zo u wilt) gecreeerd waarmee alle mogelijke aspecten belicht kunnen worden. Van droom tot werkelijkheid, van persoon tot staat, en alles wat daar tussen in zit.

Het is ondoenlijk om inhoudelijk uitputtend te zijn en daarom slechts een voorbeeld een blokje uit de Rubik´s kubus van Neville Marsh en Adrian Hornsby. Het hoofdstuk "BBT Beijing Boom Tower" is een vertegenwoordiger van het blokje "Architecture", "Block" en "Dream". Heel onbescheiden noemen de auteurs het ontwerp "The theoretical product of the market responding to all future demands: suburban style living in the heart of China;s capital". Het ontwerp is overweldigend. Een groot aantal vertikaal geplaatste cilinders doet nog het meest denken aan een mengelmoes van kerncentrales en krukassen. Maar over alles is nagedacht: bereikbaarheid, parkeerplaatsen, groenvoorziening, promenades, zichtlijnen. De auteurs zijn een groot voorstander van vergaande verdichting van de urbane gebieden om op die manier visueel en logistiek het maximale effect te behalen, en dat is te zien. Op zes hectare land moeten in hun idee 12.500 mensen komen te wonen in 5000 appartementen. Het resultaat is een tienvoudige woondichtheid ten opzichte van Manhattan.

Groots en uitermate verzorgd!
Zoals het onderwerp over uitersten gaat en daarvan meerdere dimensies worden belicht, zo is ook het boek vormgegeven. Het boekblok is net zo hoog en breed als de omslag en heeft ook nog eens dezelfde zwarte tint. Het maakt daardoor een massieve, driedimensionale indruk. Neem daarbij de 784 bladzijden met foto´s, tekst, grafieken en andere afbeeldingen en je hebt een overweldigend resultaat. Het is geen boek om in een avond van kaft tot kaft te lezen. Daarvoor is er teveel te zien, te lezen en te overdenken. De lay–out is vaak spannend en weinig orthodox. Dat vergroot misschien niet het leesplezier maar zeker wel het kijkplezier. Het effect is zoals gezegd overweldigend en vraagt om een geportioneerde (lees)consumptie.

Voor iedereen die in China is geinteresseerd (en wie is dat momenteel niet?), of iets met architectuur, sociologie of grafische vormgeving heeft vraagt dit boek om een plek in de boekenkast.

Resteert de vraag of het droom of nachtmerrie is. Misschien is het dan het beste om te verwijzen naar de schutbladen van het boek. Deze Rorschach–achtige weergave van het sillouet van China laat u alle ruimte, net als het boek zelf. Net als in een Rorschachtest mag u zeggen wat u ziet. Maar dat zegt waarschijnlijk net zoveel over u als over de toekomst van China.

Neville Marsh en Adrian Hornsby
The Chinese Dream. A society under construction.
784 bladzijden
Prijs € 49,50
Uitgeverij 010
ISBN 978 90 6450 652 9
Uitgegeven juli 2008 Tweet