André Kertész: The Polaroids
Dinsdag 2 december 2008
Op 15 oktober 1936 kwam André Kertész samen met zijn vrouw aan in New York. Ze waren gevlucht voor het oprukkende Duitse gevaar en een gebrek aan werk. Kertész wilde in het land van grote dromen zijn droom waarmaken: naam maken in Amerika. Eerder had hij in Europa al naam gemaakt en was onder andere opgenomen in de kring van Parijse avant–gardisten. Maar de Amerikaanse droom bleek geen automatisme te zijn. Artistiek gezien bleef succes en erkenning uit terwijl zijn vrouw met succes een cosmeticabedrijf had opgezet. Pas vanaf de zestiger jaren kwam de erkenning waar André Kertész zo naar had verlangd, met als één van de hoogtepunten de tentoonstelling in 1964 in het Museum of Modern Art. Maar lang mocht het stel niet genieten van hun nieuwe financiële en artistieke succes: in 1976 werd Kertész ziek en een jaar later overleed zijn vrouw.

Instant photography
Aanvankelijk leek de destijds 82–jarige Kertész zijn artisticiteit aan de wilgen te hebben gehangen. Hij had de energie en zin verloren om nog aan nieuw werk te beginnen. Wel was hij op zoek naar een manier om zijn verdriet onder woorden te brengen. Maar voor een man die gebroken Hongaars, gebrekkig Frans en slechts gedeeltelijk Engels sprak was dat geen eenvoudige opgave. Hij greep daarom terug op de taal die hij vloeiend sprak: de fotografie. Het is tegen deze achtergrond dat Kertész begon met een voor hem nieuwe manier van fotograferen: instant photography.

Polaroid SX–70
Kertész kreeg van fotoliefhebber en muzikant Graham Nash (u weet wel van Crosby, Stills, Nash & Young) een instant camera: de Polaroid SX–70. Dat betekende voor Kertész twee aanzienlijke verschillen. De eerste was voor hem minder van belang, namelijk het gebruik van kleurenfilm. De tweede was van veel groter belang, de snelheid waarmee hij kon werken. Kertész kon al sinds 1939 niet meer zelf in een doka werken vanwege aanvallen van duizeligheid. Het duurde dus soms meerdere dagen dat hij via contactafdrukken kon zien wat het resultaat was. Bij de Polaroid SX–70 kon hij het beeld binnen enkele seconden letterlijk voor zijn ogen zien opdoemen.

Fotograferen = Emotie
Deze directe manier van werken was precies wat hij op dat moment nodig had. Zoals gezegd was de beste taal waarin hij zich kon uitdrukken, de fotografie. Dat gold des te meer voor zijn verdriet en het gemis van zijn vrouw. Hij begon objecten in zijn New Yorkse appartement te fotograferen. Een vaak voorkomend object is een abstracte glazen buste die hij vlak na het overlijden van zijn vrouw had gekocht. Hij had het in de etalage van een boekwinkel zien staan en werd direct herinnerd aan zijn overleden vrouw. De buste fungeerde als een soort ersatz–model.

Minimale middelen, maximaal effect
Wanneer je de polaroids ziet, ben je verbluft door de kwaliteit van de beelden. Hoe is het mogelijk dat deze beelden die zo uitblinken in compositie, kleur en contrast met een instant camera zijn gemaakt? Het antwoord is natuurlijk eenvoudig: dat kan alleen een rasfotograaf die oog heeft voor al deze aspecten. Kertész legde aan eigenaren van hetzelfde toestel, die geërgerd waren door het verschil in hetgeen zij uit hun toestel kregen en hetgeen Kertész lukte, hoe dat kwam: "You have to learn the limits of the medium, and then learn to work to the edges of those bounderies". Wat hij er niet bij vertelde, is welke eigenschappen je als fotograaf nodig hebt om dat weer te kunnen. Eén ding is duidelijk: Kertész is het gelukt om de uiterste grenzen van het medium te vinden.

André Kertész (foto´s), Robert Gurbo (voorwoord)
André Kertész: The Polaroids
127 bladzijden, harde kaft met stofomslag
Prijs $ 35,00
Uitgeverij W.W. Norton
ISBN 978–0–393–06564–0
Uitgegeven in november 2007
Links bij dit artikel: