Edward Steichen. Lives in Photography
Dinsdag 16 december 2008
Het lijkt een schier onmogelijke opgave: alles over Edward Steichen in één boek. Toch is dat precies wat Todd Brandow en William A. Ewing hebben gedaan. Het probleem is dat een bespreking van een dergelijk boek gedoemd is volstrekt te mislukken. Vandaar in de bespreking een keuze uit de highlights uit de vele levens van Edward Steichen.

Steichen als symbolist (1895–1922)
Het is niet helemaal fair om Steichen als symbolist neer te zetten. Het symbolisme was een uit Frankrijk afkomstige stroming in de beeldende kunst en de literatuur die eind negentiende eeuw opkwam en was een reactie op het impressionisme. Symbolisme streefde ernaar het kunstwerk een subjectieve zeggingskracht te geven. Met daarin een mengeling van een magische sfeer, erotiek en dood. Steichen was uit zichzelf al een sterk gevoelsmens die zeker in zijn vroege foto´s ernaar streefde vooral dat gevoel uit te drukken. Kijk maar naar de foto´s die hij maakte van naakten, de Brooklyn Bridge of "La Rose". Het symbolisme zat als het ware al in hem en kwam er, qua timing, op het juiste moment uit

Die laatste foto die ik noemde, "La Rose", had trouwens écht alle ingrediënten van een symbolistisch werk in zich. De foto zou vernoemd zijn naar één van zijn vroege liefjes Rosa, een Amerikaanse muziekstudente. Zij volgde hem van de Verenigde Staten naar Parijs. Toen hij niet met haar wilde trouwen (ze was duur in levensonderhoud en hij wilde zich artistiek ontwikkelen) en hij vervolgens geen schilderij aan haar (en haar nieuwe minnaar) wilde verkopen, doodde zij zichzelf met een pistool terwijl ze een aandenken aan Steichen vasthield. Daarna kwam het zelden meer goed tussen vrouwen en Steichen.

Waar het wel goed mee kwam, waren de contacten die hij in die jaren had met andere moderne kunstenaars. Zo werd hij ondermeer liefdevol ontvangen door beeldhouwer Auguste Rodin die hem aansprak als mon fils. Hij maakte meerdere foto´s van de beeldhouwer en zijn werk. Rodin was slechts één van de beroemdheden die hij destijds vastlegde. Yvette Guilbert, Maurice Maeterlinck en Alphonse Mucha zijn slechts enkele namen die makkelijk aangevuld kan worden tot enkele tientallen.

Steichen als modernist (1922–1955)
De kracht van Steichen is dat hij zich niet laat beperken tot één hokje in de kunstgeschiedenis. "Steichen als symbolist" werd opgevolgd door "Steichen als modernist". Hij wist de beeldtaal van de nieuwe tijd, waaronder die van de Art Deco, zeer goed te vertalen naar zijn foto´s. Dat kwam goed van pas bij zijn overstap naar commerciële fotografie. Edward Steichen was een ervaren fotograaf toen hij aan de slag ging voor de Condé Nast Publications ("Vogue" en "Vanity Fair"). Hij bleef ook als broodfotograaf zoeken naar vernieuwing. Toegepaste fotografie was voor hem geen stap terug, integendeel. Wie zijn foto´s uit die tijd heeft gezien, weet dat hij gelijk had.

Levens in fotografie
Het is ondoenlijk om in één boek alle aspecten van Steichen even sterk te belichten. Daarvoor had Steichen teveel levens. Zowel in de fotografie als daarbuiten. Steichen blijkt zelfs een begenadigd botanist te zijn geweest. Ik bedoel maar. Dat gezegd hebbende wil ik niet zeggen dat het boek niet in haar opzet geslaagd is. Integendeel. In zorgvuldig geschreven hoofdstukken worden de verschillende levens van Steichen ontleed.

Wanneer je het boek hebt doorgebladerd, gelezen en weer hebt doorgebladerd dan zie je de kracht van het boek. Ieder hoofdstuk wordt voorafgegaan door een grote hoeveelheid, voor dat hoofdstuk, relevante foto´s. Stuk voor stuk prachtig afgedrukt en stuk voor stuk dragen ze bij aan het beeld van de fotograaf dat de schrijvers willen overbrengen. Het credo "Eerst zien, dan geloven" is hier uitstekend toegepast. En het werkt. De auteurs brengen het verhaal van de foto´s tot leven en de foto´s geven op hun beurt weer context aan het verhaal.

Is dit nu alles wat er over Steichen te melden is? Ja en nee. Ja, in hoofdlijnen staat alles wat je ooit over deze alleskunner hebt willen weten, in dit boek. En nee, natuurlijk was er niet de ruimte om alle onderwerpen even ver uit te diepen als je soms zou willen. Gelukkig vult dezelfde uitgeverij dit hiaat weer op. Met 'Edward Steichen: In High Fashion: The Condé Nast Years, 1923–1937' heeft uitgeverij W.W. Norton dit jaar in ieder geval één aspect van Edward Steichen verder uitgediept.

Todd Brandow en William A. Ewing
Edward Steichen. Lives in Photography
336 bladzijden, harde kaft met stofomslag
Prijs $ 100,00
Uitgeverij W.W. Norton
ISBN 978–0–393–06626–5
Uitgegeven in april 2008
Links bij dit artikel: