Wanneer je de foto´s van Ilse Frech voor het eerst bekijkt, zonder je in de achtergrond ervan te hebben verdiept, zie je niets bijzonders. Je ziet een twintigtal jonge meiden in en om hun huis in de buitenwijken van één of andere grote stad. Al lezende kom je er achter dat het gaat om Franse jonge vrouwen met een islamitische achtergrond. Had je dat kunnen zien? Had je dat moeten zien? En hoe zit het met de titel van het boek: "I Am. Paradox Identity". Wat is dan de paradox die er valt te zien?
Bijzondere vorm
Het eerste dat opvalt aan het boek is de vorm. Ilse Frech heeft namelijk gekozen voor een bijzondere vorm om haar foto´s te
presenteren. In plaats van boekvorm heeft ze gekozen voor een soort
losbladige portfolio. Waarbij haar foto´s zijn afgedrukt op aan beide
zijden van deze dubbelgevouwen bladen. Tijdens de fotoboekenmarathon in
Huis Marseille lichtte ze toe waarom ze voor deze vorm had gekozen: "Ik heb ooit een soort tijdschrift gehad in deze vorm en vond dit geweldig. Je kunt zelf bepalen hoe de volgorde wordt."
Helemaal waar. Het voordeel is ook dat wanneer je de portfolio uitelkaar haalt en de losse bladen stuk voor stuk bekijkt, de foto´s je volledige aandacht krijgen. Het nadeel is dat het uiteindelijk toch een wat onhandige vorm is. Het bekijken van de portfolio vraagt altijd om een grote, lege keukentafel terwijl je de prachtige foto´s ook graag op je gemak in je luie stoel zou willen bewonderen.
Prachtige foto´s
De foto´s zelf zijn prachtig. Om deze jonge vrouwen zo "natuurgetrouw"
mogelijk vast te leggen, moet je het volstrekte vertrouwen hebben. En het is duidelijk te zien dat ze dat heeft gehad. Vrijwel nergens heb je de indruk dat er heel bewust door deze jonge vrouwen is geposeerd. Telkens lijkt Ilse Frech een moment van volkomen ontspanning te hebben gevonden. Eén waarbij de door haar
geportretteerde vrouwen losstaan van de camera en even volledig zichzelf zijn. Ook van de woonomgeving en de interieurs heeft Ilse Frech meerdere foto´s gemaakt.
Geen beelden waar je vrolijk van wordt.
(foto: Ilse Frech, 2007)
Paradox? Waar!?!
De titel roept de vraag op waar nu die paradox is. Want zien doe je
deze in ieder geval niet. Jonge, moderne vrouwen in een grote (voor)stad,
dat is wat je ziet. De paradox zit natuurlijk in ons eigen hoofd. Met de
kennis dat het om jonge moslim vrouwen gaat, verwachten we hoofddoeken,
allesverhullende kleding en andere stereotype uitingen die in ons
collectief geheugen zijn opgeslagen. Wanneer we hadden gelezen dat het
alleen om Franse vrouwen was gegaan, waren we onbewust misschien op zoek
gegaan naar stokbroden… De paradox is dat we iedereen zo graag een bepaald
hokje willen krijgen maar dat dat met de twintig vrouwen die Ilse Frech
fotografisch heeft gevolgd, niet lukt. Het zijn stuk voor stuk
verschillende, individuele vrouwen. Individuen die ieder een plaats hebben
gegeven aan de culturele en religieuze achtergrond van hun (voor)ouders
maar met beide benen in hun eigen samenleving staan.
Khadidja, 25, Melun (foto: Ilse Frech, 2007)
Cultuur is een abstractie, een begrip. Een amalgaam van beelden en begrippen die geen betrekking heeft op één persoon maar wel met een onzichtbaar koord verschillende mensen (soms onterecht) met elkaar wil verbinden. Als individu kunnen we deels kiezen wie we zijn en een ander deel krijgen we opgedrongen. Het is aan ons om daarin een eigen balans te vinden. De twintig vrouwen die Ilse Frech heeft gefotografeerd hebben dat gedaan: ze zijn vrouw én Française én moslim én erfgenaam van meerdere culturen. Ze bepalen zelf op welke manier ze daar mee omgaan en uiting aan geven. Niks paradox.
Ilse Frech
I Am. Paradox Identity.
Losse bladen, paperback
Prijs € 35,00
episode publishers
ISBN 978 90 5973 091 5
Uitgegeven november 2008