"Café Lehmitz", dat is het eerste dat in je opkomt wanneer je denkt aan de Zweedse fotograaf Anders Petersen (1944). Het is bijna onvermijdelijk om die donkere en ruwe beelden voor je te zien. Toch heeft Anders Petersen naast "Café Lehmitz" (1978) nog een twintigtal andere titels op zijn naam staan. Eén van de meest recente titels, "frenchkiss", verscheen eind vorig jaar bij Images En Manœvres Editions.
Saint–Étienne en Parijs
Wie zich in zijn beeldvorming over boek aanvankelijk laat leiden door de kat op de omslag, krijgt ongelijk. Eigenlijk al direct na het openslaan van het boek. De schutbladen tonen namelijk een oudere man die op handen en voeten leunt en wiens ontblote bovenlijf de randen van ongetwijfeld forse tatoeages laat zien. Daarmee is de toon van het boek gezet.
In donkere en korrelige foto´s krijgen we de mensen en hun omgeving te zien zoals Petersen die in 2005 en 2006 heeft vastgelegd in Saint–Étienne en Parijs. Het zijn beelden die we van hem kennen: mensen aan de zelfkant van de samenleving. Door hun uiterlijk en gedrag is te zien waar ze zich op de sociale ladder lijken te bevinden. Waarom juist deze twee steden door Petersen zijn gekozen wordt niet direct duidelijk. Misschien wel omdat het contrast tussen imago (Parijs als stad van de mode en Saint–Étienne als Cité du Design) en werkelijkheid zo groot is.
Aangrijpende beelden
De beelden die Petersen zijn ongenadig. Ze verhullen niets en lijken door hun contrastrijkheid juist eerder de aanwezige oneffenheden te accentueren. Het lichamelijk verval, de rommeligheid, de vermoeidheid, het lijkt allemaal te worden versterkt als het eenmaal door Petersen is vastgelegd. Er schuilt echter geen waardeoordeel in. Hij heeft oog voor momenten van tederheid en liefde. Wanneer je de harde afbeelding bekijkt en ziet dat er zo veelvuldig op wordt geknuffeld en geaaid dan lijkt dat haast een tegenstelling in zich te hebben. Hard versus zacht. Misschien wil Petersen juist wel laten zien dat de uiterlijke vorm er uiteindelijk niet toe doet. Zie hier: de liefde. Vorm: onbelangrijk.
Er is ogenschijnlijk een beeldrijm tussen de mensen en de dieren die Petersen afbeeldt in hun omgeving. Beide lijken vastgeketend en misplaatst. Ontsnappen lijkt onmogelijk. De honden zijn geketend of gemuilkorfd, de vissen gevangen in een vissenkom en de parkieten in een kooi. De mistroostige omgeving van de voorsteden lijkt hetzelfde te doen voor de mensen. Het houdt ze in de grip en vormen het laagste punt van de samenleving waar uitklimmen een bovenmenselijke opgave lijkt.
Alleen die kat op de omslag en de foto van een verdwaalde paardenbloem uit het boek blijven me bezighouden. Is ontsnappen dan toch mogelijk? Tussen de ruwe en donkere beelden gloort zo nu en dan een sprankje hoop.
Anders Petersen
frenchkiss
120 bladzijden
Prijs € 28,00
En Manœvres Editions
ISBN 978–2–8499–5083–8
Verschenen december 2008