The annotated Hunting of the Snark
Maandag 23 februari 2009
Wanneer de auteur je op het hart wil drukken dat zijn boek niet meer is dan een lolletje, een vrijblijvend, nonsens verhaaltje, dan is er reden genoeg om achterdochtig te worden. Wanneer je na lezing van het verhaal ook nog eens het gevoel hebt dat je een moraal voorbij hebt zien komen, dan wordt het tijd voor een aandachtige herlezing. Iedereen die wel eens Lewis Carroll´s "The Hunting of the Snark" heeft gelezen, weet waar ik het over heb. Je hebt het gevoel dat er meer in zit dan dat je zo na een eerste lezing hebt meegekregen. Met "The Annotated Hunting of the Snark" word je op je zoektocht naar onbekende details en de verborgen moraal van het verhaal op een geweldige manier aan de hand genomen.
Alice en Snark: dag en schemering
"The Hunting of the Snark" verscheen vijf jaar nadat "Through the Looking–Glass and What Alice Found There" voor het eerst was uitgegeven. Schrijver, wiskundige, Oxford–man, Lewis Carroll (het pseudoniem van Charles Lutwidge Dodgson) had bij verschijning van "The Hunting of the Snark" dus al naam gemaakt als schrijver van ietwat curieuze kinderboeken. Oppervlakkig hebben de beide boeken wel enige overeenkomsten. Al was het maar omdat "The Hunting of the Snark" leentjebuur speelt bij "Through the Looking–Glass and What Alice Found There" door delen uit het, daarin opgenomen, gedicht "Jabberwocky" te gebruiken. Ook de voor Lewis Carroll kenmerkende nonsens vertelsels komen in "The Hunting of the Snark" terug. Tenslotte heeft Carroll aangegeven dat zowel de Alice–boeken als de Snark voor kinderen bedoeld zijn. Maar dan houdt het op. Want de sfeer die wordt neergezet is zoveel anders. Kijk alleen maar naar de tekeningen. De illustraties die Henry Holliday heeft gemaakt voor de Snark zijn veel donkerder dan die John Tenniel heeft gemaakt voor de Alice–boeken. Het verschil in sfeer tussen Alice en Snark is die tussen helder daglicht en avondschemering.
Kindvriend.
Waren Alice Liddle en haar zusjes de inspiratiebron voor Carroll´s Alice–boeken, voor de "The Hunting of the Snark" was dit Gertrude Chataway. Lewis Carroll leerde Gertrude kennen toen zij negen was, tijdens een verblijf in Sandown aan de Engelse kust. Het niet alleen voor Carroll een gedenkwaardige ontmoeting, ook Gertrude Chataway wist zich vele jaren later nog het volgende te herinneren:
I first met Mr. Lewis Carroll on the sea–shore at Sandown in the Isle of Wight, in the summer of 1875, when I was quite a little child. We had all been taken there for change of air, and next door there was an old gentlemen –– to me at any rate he seemed old –– who interested me immensely. He would come on to his balcony, which joined ours, sniffing the sea–air with his head thrown back, and would walk right down the steps on to the beach with his chin in air, drinking in the fresh breezes as if he could never have enough. I do not know why this excited such keen curiosity on my part, but I remember well that whenever I heard his footstep I flew out to see him coming, and when one day he spoke to me my joy was complete. […]
One thing that made his stories particularly charming to a child was that he often took his cue from her remarks –– a question would set him off on quite a new trail of ideas, so that one felt that one had somehow helped to make the story, and it seemed a personal possession. It was the most lovely nonsense conceivable, and I naturally revelled in it. His vivid imagination would fly from one subject to another, and was never tied down in any way by the probabilities of life. To me it was of course all perfect, but it is astonishing that he never seemed either tired or to want other society. I spoke to him once of this since I have been grown up, and he told me it was the greatest pleasure he could have to converse freely with a child, and feel the depths of her mind. He used to write to me and I to him after that summer, and the friendship, thus begun, lasted. His letters were one of the greatest joys of my childhood.
I don't think that he ever really understood that we, whom he had known as children, could not always remain such. I stayed with him only a few years ago, at Eastbourne, and felt for the time that I was once more a child. He never appeared to realise that I had grown up, except when I reminded him of the fact, and then he only said, "Never mind: you will always be a child to me, even when your hair is grey."
"The Hunting of the Snark" is door Carroll opgedragen aan Gertrude Chataway. Het openingsgedicht van het boek is een prachtig dubbel acrostichon. Zowel de eerste letters van iedere regel vormen de naam van zijn kindvriend maar ook de eerste lettergrepen van het begin van iedere stanza/strofe vormen fonetisch haar naam:
Girt with a boyish garb for boyish task,
Eager she wields her spade: yet loves as well
Rest on a friendly knee, intent to ask
The tale he loves to tell.
Rude spirits of the seething outer strife,
Unmeet to read her pure and simple spright,
Deem, if you list, such hours a waste of life,
Empty of all delight!
Chat on, sweet Maid, and rescue from annoy
Hearts that by wiser talk are unbeguiled.
Ah, happy he who owns that tenderest joy,
The heart–love of a child!
Away, fond thoughts, and vex my soul no more!
Work claims my wakeful nights, my busy days–
Albeit bright memories of that sunlit shore
Yet haunt my dreaming gaze!
The Hunting of the Snark. An agony in eight Fits.
Dan iets over de inhoud zelf. Een tienkoppige bemanning gaat scheeps en gaat op zoek naar de Snark. De beroepsnamen van bemanningsleden beginnen allemaal met B: een Bellman, Boots, Bonnet–maker, Barrister, Broker, Billiard–marker, Banker, Butcher, Baker en een Beaver. De Bellman leidt het schip en haar bemanning met behulp van een perfect lege kaart naar een vreemd land waar de Snark zich zou ophouden. De Baker herinnert zich dat zijn oom dat de Snark ook een Boojum zou kunnen zijn. In dat geval zou je 'zachtjes en plotseling helemaal oplossen om nooit meer te worden gezien". Dat is uiteindelijk het geval met de Baker die, vlak voordat hij verdwijnt, uitroept dat hij de Snark heeft gezien. 'For the Snark was a Boojum, you see'.
Het verhaal gaat over dood en plotseling verlies. Maar misschien ook wel over de zinloosheid en vruchteloosheid van een jachtig leven. Of over de schijn van het najagen van geldelijk geluk. Zeg het maar.
Meesterwerk?
Bij mij bleef ook de vraag hangen of dit een op zichzelf staand meesterwerk is, of dat je toch stiekem denkt dat het toch Lewis Carroll, de schrijver van de Alice–boeken, is geweest die het heeft geschreven. Als Lewis Carroll niet de auteur van "Alice´s Adventures in Wonderland" was geweest, had "The Hunting of the Snark" nog steeds deze aandacht gehad? Het is moeilijk te zeggen. Voor hetzelfde geld had het dezelfde cultstatus gehad als dat andere laat–negentiende eeuwse boek "Les Chants de Maldoror" door Comte de Lautréamont of het latere "Impressions d"Afrique" (1911) door Raymond Roussel. Wie zal het zeggen? Het is misschien veelbetekenend dat de surrealisten onder bezielende leiding van André Breton, iets hadden met alle drie de bovengenoemde boeken…
Eerst hart, daarna hoofd
Sommige boeken kun je uitstekend lezen zonder een uitgebreid notenapparaat. Ze spreken voor zich en eventuele onduidelijkheden lossen zich gedurende het verhaal wel op. Er zijn ook boeken waarbij een hele serie aantekeningen eigenlijk een vereiste is. "The Hunting of the Snark" hoort tot die laatste categorie. Je weet na lezing inclusief de annotatie waar de auteur mogelijk op gedoeld heeft. Maar om maximaal de sfeer te proeven en de verwondering te ervaren moet je eigenlijk de eerste keer het boek lezen zonder de annotaties. Wat dat betreft onderscheidt "The Annotated Hunting of the Snark" zich van de andere annotated boeken die ik tot nu toe heb besproken. Daar waren de annotaties niet écht van invloed op je leeservaring. Mijn advies voor "The Hunting of the Snark": eerst lezen met het hart, daarna met het hoofd. In dat laatste geval is "The Annotated Hunting of the Snark" uiterst geschikt.
Lewis Carroll, Martin Gardner (annotaties)
The Annotated Hunting of the Snark
192 bladzijden
Prijs $27,95
W.W. Norton
ISBN 978–0–393–06242–7
Verschenen oktober 2006
Links bij dit artikel:
Tweet