Contact leggen met dieren is te vergelijken met twee gevangenen die elkaar willen omhelzen maar gehinderd worden door de tralies tussen hen in. Het heeft alle schijn van een echte omhelzing, je nadert elkaar, je hebt fysiek contact maar van een écht contact is geen sprake. Je bent veroordeeld tot je eigen ruimte waaruit niet te ontsnappen valt. Wat rest, is het naar elkaar turen door de tralies en af en toe een aai. Meer niet. Het is om droevig van te worden.
Gelukkig biedt Kousbroek´s boek een sprankje hoop. Hoop dat die tralies er niet zijn. Hoop dat er ook mensen zijn die de tralies niet willen ervaren. Mensen die koeien observeren en hun aard ervaren, of ganzen leren vliegen, of honden als dekens gebruiken of, vanzelfsprekend, katten liefhebben. Voor Kousbroek is de juiste manier om dieren écht te ervaren gebaseerd op een houding die is samengesteld uit nuchterheid en liefde maar altijd praktisch en realistisch is en juist weer niet sentimenteel mag zijn. Met de in dit boek gebundelde opstellen van Rudy Kousbroek wordt duidelijk dat het wel kán, deze manier van dieren ervaren. Hoewel een vleugje sentiment altijd op de loer ligt. Zeker bij de sterkste voorbeelden uit het boek.
Wanneer Rudy Kousbroek in één van zijn opstellen een punt wil maken, loopt hij het gevaar om zijn eigen uitgangspunten te laten varen en zijn nuchterheid in te leveren voor een grote bevlogenheid. Dat is bijvoorbeeld het geval in zijn opstel Gods eenden. Hierin beschrijft hij de offers die worden gemaakt voor dierenliefde. Hij beschrijft het verhaal van de vader van Annie M.G. Schmidt, dominee in Kapelle. Hij was in de Eerste Wereldoorlog in het bezit gekomen van een troep eenden. Om de eenden te kunnen houden was een hele tour: op Zuid–Beveland was destijds nergens zoet water te vinden en een complete sloot werd gegraven om ze maar te kunnen houden. Ondanks dat het voer schaars was en de eenden maar geen eieren wilden leggen, hechtte dominee Schmidt aan ze. Wanneer Schmidt wordt gevraagd om naar Sittard te verkassen, begint zijn dierenliefde op te spelen. Hij wordt beroepen. Ook het vooruitzicht van een promotie en een goed verwarmde pastorie zullen hebben gelonkt. De uitkomst van een knallende ruzie met mevrouw Schmidt, waarbij meermaals het woord "eenden" gevallen schijnt te zijn, is dat het gezin Schmidt in Kapelle blijft. Het hele voorval is te lezen in Annie M.G. Schmidt´s "Wat ik nog weet". Voor Kousbroek speelt bij dit verhaal natuurlijk nog iets anders. Met zijn areligieuze inslag is dit een positief scoreverloop: Gods woord: 0 – dierenliefde: 1.
Kousbroek´s opstellen over dierenliefde zijn aanstekelijk. Ze dwingen je om te kijken naar je eigen motieven en je eigen blik op je medereizigers. Uiteraard is de hoofdrol voor de Felis domesticus. Want wanneer je de opstellen over katten leest, begin je bijna te geloven in een gepredestineerde symbiose tussen mens en kat. Tot slot nog iets over de opdracht voorin het boek. Kousbroek draagt het deels op aan "zijn" medereiziger en voor een overtuigd atheïst als Kousbroek heeft de opsomming toch verdacht veel weg van de inhoud van Noach´s Ark: honden, katten, 1 bok, 1 ezel, 1 axolotl, 2 hangbuikzwijntjes, kippen, 1 pauw, 1 kraai, ratten, schildpadden, goudvissen en 1 huisjesslak. Maar de overtuiging die uit deze opsomming spreekt, heet natuurlijk dierenliefde...
Rudy KousbroekMedereizigers
160 bladzijden
Prijs € 17,90
Uitgeverij Augustus
ISBN 9789045702070
Verschenen februari 2009