Ik zie ik zie. De Aarsman Collectie
Vrijdag 6 maart 2009

We laten Hans Aarsman maar direct aan het woord:
Een foto is een weergave van een aantal feiten gezien vanaf een zeker standpunt en op een zeker moment. Is de combinatie van de feiten interessant, dan is de foto interessant
Daarna beweert Aarsman ook nog eens dat een foto een feitelijke en nuchtere versie van een gebeurtenis kan geven. Als je maar goed kijkt en je jezelf afvraagt wat je eigenlijk ziet. Wat Aarsman in feite doet in "Ik zie ik zie. De Aarsman Collectie" is het geven van een cursus kijken. En hij blijkt een begenadigd cursusleider.

Ik zie ik zie (wat jij niet ziet!)
De volledige titel had natuurlijk moeten zijn: "Ik zie ik zie wat jij niet ziet en het is ...". Zo werkt het boek namelijk ook. Ongeveer veertig keer speelt Aarsman dit spelletje met de lezer/kijker. Dat doet hij als volgt: uit een zeer ruime selectie foto´s heeft Aarsman de meest boeiende/intrigerende/vreselijke gehaald en in dit boek over twee volle pagina´s afgebeeld. Geen titel, geen achtergronddetails, gewoon een foto. Daarna volgt één pagina waarbij een specifiek detail uit de foto wordt getoond en één pagina waarop hij in woord uit de doeken doet waarom die foto nu juist bijzonder is en waardoor dat komt.

Proefles
Persoonlijk ging ik direct al bij de eerste foto de mist in. De foto laat een groep mannen zien, allen in witte kledij gehuld die naar een vat kijken, of deze zelfs vasthouden en waarop in onheilspellende sjabloonletters het woord "radioactive" is aangebracht. Ik kijk als een haas in een koplampen van een tegemoet snellende auto. Het enige dat ik zie, is het vat, het woord "radioactive" en de mannen die gespannen naar dat vat kijken. Hier een variant op de foto in het boek die slechts een fractie voor of na die foto gemaakt moet zijn, of door een andere fotograaf.

Aarsman wijst de kijker daarna op meerdere dingen. Ten eerste moet de kijker zich afvragen hoe het mogelijk is dat deze foto, die de hervatting van uraniumverrijking in de Iraanse (kern)centrale in Isfahan toont, naar buiten is gekomen. Een Westerse spion? Een ongeruste Iraniër? Je weet het niet maar het eerste zaadje voor twijfel is gezaaid. Ten tweede is de meneer uiterst rechts zeer interessant. Onder zijn linkerarm heeft hij iets dat nog het meest lijkt op een rol wc–papier. Je zou het niet geloven wanneer je ook niet zou zien dat hij géén plastic overjas aan heeft en geen mondkapje draagt zoals zijn andere collega's die wel dragen. Het lijkt erop dat het fotomoment is aangekondigd en dat de meneer rechts nog net tijd had om zijn witte laborantenjas aan te trekken maar geen tijd meer had voor de rest. Maar hij staat toch maar mooi op de foto. Ten derde stelt Aarsman dat een mondkapje en een plastic overjas verdomd weinig zullen helpen tegen radioactieve straling. De conclusie? De foto is een fake, gepimpt en vervolgens naar bewust door Iran zelf naar buiten gebracht.

Leercurve.
En dat is slechts één voorbeeld. Zo staat het boek bol van voorbeelden waarbij de 0,3 tot 1,5 seconde die je normaal gesproken uittrekt voor het bestuderen van een foto, veel te kort is om écht goed waar te nemen. Je moet de foto voor jezelf in een context plaatsen en daarna nogmaals goed kijken. Dan zie je dingen die je eerder zouden zijn ontgaan. Persoonlijk kwam ik al kijkende en lezende tot de conclusie dat mijn eigen leercurve een positief verloop had. Steeds vaker herkende ik de bijzonderheden in de grote foto (die dus eerst wordt getoond) waar Aarsman later in beelddetail en in woord op in gaat. Je begint ook oog voor detail te krijgen waar het boek geen aandacht aan heeft besteed. Zo vond ik het achteraf toch wel opmerkelijk dat het woord "radioactive" zo lekker prominent in beeld is. Terwijl op de rest van het vat ook minder tot de verbeelding sprekende letters en cijfers zijn aangebracht. Dat vernieuwde oog voor detail is niet om mezelf op de borst te slaan. Nee, integendeel, het is een compliment voor cursusleider Hans Aarsman.


Hans Aarsman
Ik zie ik zie. De Aarsman Collectie
175 bladzijden
Prijs € 19,50
Uitgeverij Podium
ISBN 978 90 5759 358 1
Verschenen februari 2009
Links bij dit artikel: