Het is natuurlijk verdacht, een kinderboek dat door kinderen wordt verslonden. Het is ook een verhaal van een verrassende eenvoud met sterk tot de verbeelding sprekende karakters. Populariteit is ongetwijfeld één van de redenen dat critici van kinderboeken lange tijd niets moesten hebben van L. Frank Baum´s "The Wizard of Oz". Dat er ook voor de wat grotere kinderen, zeg maar vanaf een jaar of 25, óók nog veel te genieten valt, blijkt wel uit de geannoteerde uitgave van dit boek dat exact honderd jaar na de eerste druk is verschenen: " The Annotated Wizard of Oz. Centennial Edition."
L. Frank Baum
"The Wonderful Wizard of Oz" was niet het eerste boek van de in 1856 geboren L. Frank Baum. Hij was de dagdromer, verhalenverteller en ondernemer van de familie. Hij was één van de negen kinderen van een van oorsprong Duitse vader en Schots–Ierse moeder. De wonderlijke constructie van zijn naam is ontstaan toen Baum zijn voornaam, "Lyman", waaraan hij een hartgrondige hekel had, verkleinde tot een initiaal en zijn tweede naam, Frank, als nieuwe voornaam ging gebruiken. Schrijven zat hem in het bloed. Al van jongs af aan schreef hij over diverse onderwerpen en gaf deze bij voorkeur ook zelf uit in krant– of tijdschriftvorm. Ook verschenen pamfletten, onder andere "Baum's Complete Stamp Dealers' Directory" en boeken, onder andere " The Book of the Hamburgs: A Brief Treatise upon the Mating, Rearing, and Management of the Different Varieties of Hamburgs", van zijn hand.
"The Wonderful Wizard of Oz" was niet zijn eerste kinderboek én niet het eerste kinderboek waarmee hij succes had in 1897, dus drie jaar voor de publicatie van "The Wonderful Wizard of Oz" verscheen "Mother Goose in Prose". Twee jaar later verscheen het al even succesvolle "Father Goose: His Book". De opbrengsten van dit boek waren zelfs zo goed dat Baum zich hiervan een huis kocht in Michican dat hij liefkozend tot "Sign of the Goose" doopte. Een dergelijk eerbetoon zou meer dan een decennium later weer volgen. Het huis heet dan "Ozcot". Maar daarvoor moeten we eerst naar het jaar 1900.
1900, het geboortejaar van een klassiek kinderboek
Op 15 mei 1900, L. Frank Baum vierde die dag zijn 44ste verjaardag, verscheen de eerste druk van "The Wonderful Wizard of Oz". Het jaar daarvoor hadden Baum en illustrator W.W. Denslow al de contracten gesloten met uitgever George M. Hill Company. Alleen de naam van het boek was nog een tijd lang een probleem. Baum gebruikte nog de werktitel "A New Wonderland" terwijl de illustrator Denslow het nog had over "The Land of Oz ". Kort voor publicatie werd de definitieve titel vastgesteld: "The Wonderful Wizard of Oz".
Het boek was direct een groot succes de eerste 5000 exemplaren waren verkocht kort nadat ze in de winkel lagen en de tweede oplage van wederom 5000 exemplaren werd alweer gedrukt. In 1901 beweerde uitgever George M. Hill Company dat er niet minder dan 91.000 exemplaren van het boek waren gedrukt.
De film
Ik realiseer me dat ik de hoofdfiguren uit het boek niet eens heb geïntroduceerd. Niets over Dorothy, geen zinsnede over Toto en het woord Tinman is niet eens gevallen. Voor de meesten is dit ook volstrekt overbodig. Als je het boek niet hebt gelezen dan is er altijd nog de film. Ik schrijf met opzet de film, want hoewel er talloze verfilmingen zijn geweest, is die uit 1939 met Judy Garland de bekendste en meest tot de verbeelding sprekende. De film volgt niet honderd procent het boek, zo zijn omwille van de levendige Technicolor weergave Dorothy´s zilveren schoentjes ingewisseld voor robijnrode, maar de hoofdfiguren en de verhaallijn kloppen aardig.
Ingenieuze, niet storende manier van annotatie.
Het is opvallend dat tot nu toe ieder geannoteerd boek dat ik van uitgeverij W.W. Norton heb gelezen een eigen manier heeft gevonden om de annotaties weer te geven. Ook nu weer. Het boek is tekstueel en qua illustraties min of meer een facsimile van de eerste druk uit 1900. Het past dus niet om de annotaties in de tekst of onder de tekst te plaatsen. Ook de oorspronkelijke tekst is zo weinig mogelijk aangepast: de cijfers die naar een bepaalde annotatie verwijzen staan dan ook niet in de tekst maar voor de tekst waar annotator Michael Patrick Hearn iets meer over kwijt wil.
De annotaties zijn zeer divers en gaan over de grote lijnen van het verhaal tot kleine(re) details. Zo wordt de rol van zijn schoonmoeder, een bekende voorvechtster van vrouwenrechten, in verband gebracht met de leidende rol die Dorothy in het verhaal speelt. De populaire gedachte dat de "Yellow Brick Road" wel eens een verwijzing zou kunnen zijn naar Amerikaanse straten van goud wordt door annotator Michael Patrick Hearn in twijfel getrokken. In het verhaal moeten Dorothy en haar gevolg een route afleggen in een blauw en groen landschap. Wat is dan logischer dan een (contrasterende) gele weg? Ook aan details alsbijvoorbeeld een zonnebril wordt aandacht besteed. In hoofdstuk tien, dus Voordat Dorothy in hoofdstuk elf Emerald City mag betreden, krijgt ze een zonnebril met groene glazen aangemeten door één van de poortwachters van de stad. Volgens Michael Patrick Hearn is dat niet een feit om zomaar overheen te stappen want zonnebrillen waren in 1900 bepaald nog geen gemeengoed.
Leesvoer voor velen…
De introductie van "The Annotated Wizard of Oz. Centennial Edition" bestaat uit bijna honderd bladzijden en doet het leven van L.Frank Baum en zijn geesteskind "The Wonderful Wizard of Oz" uit de doeken. Het is eigenlijk een boek op zich. Ook de reproductie van het verhaal in de originele vorm heeft voor vele liefhebbers, groot en klein, toegevoegde waarde. Want de tekst is een getrouwe weergave van het origineel uit 1900, inclusief de bijzondere kleuren per hoofdstuk. Zo worden in hoofdstuk acht, The Deadly Poppy Field, alle illustraties in poppy rood weergegeven. Ook de oorspronkelijk vierkleuren illustraties zijn in het boek opgenomen. Deze bespreking, van dit echt geweldige boek, wil ik afsluiten met de laatste alinea van de introductie, omdat daar precies staat voor wie dit boek bedoeld is:
The Annotated Wizard of Oz. is intended for adults. It should amuse the already avid and often purist Oz enthousiast. Those who know Oz only through Judy Garland may find Baum´s story a pleasant surprise. For those who have long been self–exiled from Baum´s domain, it may serve as an enlightening introduction to Oz. Children have never needed one, for they have known the magic all along.
L. Frank Baum, Michael Patrick Hearn (annotaties)
The Annotated Wizard of Oz. Centennial Edition
432 bladzijden
Prijs $ 39,90
W.W. Norton
ISBN 978–0–393–04992–2
Verschenen najaar 2000