Vorige week viel Jacqueline Hassink´s "Car Girls" in de brievenbus. Het is een grootformaat boek met een glossy look–and–feel. Op de omslag van het boek zien we een gezichtsloze jonge vrouw die haar hand op de spoiler van een rode sportwagen heeft gelegd. Bij bestudering van het binnenwerk van dit boek valt direct op dat alles in hoogglans is uitgevoerd, net als de auto´s. Toen ik het boek kantelde en een fold–out uitklapte, vroeg mijn vrouw "Waar kijk je naar?". Die vraag kon ik eenvoudig beantwoorden. Een schaarsgeklede vrouw in hotpants en hoge laarzen. Aan haar oogopslag te zien had ze dat had ze waarschijnlijk ook wel gezien. Ze bedoelde waarschijnlijk wie het was. "Honda Girl 1, Tokyo" was dan mijn antwoord geweest. Maar dan nog. Waar keek ik naar? Naar eer en geweten heb ik maar geantwoord dat ik het niet wist. Bij "Car Girls" knaagt er iets. Je ziet wat je ziet, en dan?
Macht en symboliek.
De Nederlandse fotograaf Jacqueline Hassink (1966) heeft een reputatie als het gaat om het in kaart brengen van macht. Voor één van haar bekendste fotoseries heeft ze de vergadertafels van grote multinationals vastgelegd. Alleen de tafels, niet de bijbehorende CEO´s. Het resultaat publiceerde ze in "The Table of Power" (1996). De vraag die opdoemt is "Is dit hoe macht er uitziet?". Ook in haar andere publicaties zoals "The Power Book" (2007) en "Domains of Influence" (2008) geeft ze symbolisch rijkdom en macht weer.
Fiat girl, Shanghai uit Car Girls © Jacqueline Hassink
Symboliek maar waarvoor?
Ook in "Car Girls" is er meer dan genoeg symboliek. De vraag is alleen waarvoor deze staat? Laten we beginnen met hetgeen de kijker/lezer krijgt voorgeschoteld in "Car Girls". In de eerste plaats, zoals de titel al heeft beloofd, veel auto´s en jonge vrouwen. Hassink is maar liefst vijf jaar op pad geweest om op de grote autoshows van Shanghai, Tokio, Geneve, Frankfurt, Detroit, New York en Parijs deze combinatie van auto en vrouw vast te leggen. Pagina na pagina zie je jonge, slanke en fraai & schaars geklede vrouwen op, in en om de nieuwste automodellen van de grote autofabrikanten. Meestal zie je haar, heel bescheiden, een hand op een spoiler of een deur leggen. Slechts een heel enkele keer zie je haar iets wulpser op een auto zitten. In de tweede plaats zie je meerdere overzichten van car girls en haar eigenschappen. Hier begint het knagen...
De taxonomie van de car girl
De foto´s die Hassink heeft gemaakt van de car girls verraden zelden iets van een bepaalde maatschappij–kritische houding. De foto´s laten de vrouwen zien tijdens hun werk. Eigenlijk niet veel meer en niet veel minder. Hassink heeft ze vaak ten voeten uit weergegeven in de nabijheid van "hun" auto. Het enige dat de lezer misschien als storend ervaart is het onpersoonlijke bijschrift. Zo staat bij de onderstaande foto: "Maserati girl 1".
De kijker kan eigenlijk pas conclusies gaan trekken over een mogelijk achterliggende boodschap nadat hij/zij de overzichten in het boek heeft bestudeerd. Ieder overzicht maakt een telkens weer een andere dwarsdoorsnede van de attributen van de afgebeelde car girls en bepaalde attributen van de autoshows. Ik geef toe, dat klinkt nogal cryptisch. Een voorbeeld. Van iedere car girl is een miniatuurfoto in een raster geplaatst met horizontaal de plaats waar de show plaats vond en vertikaal het automerk. Op de snijpunten zijn de foto´s geplaatst van de car girl die op die bepaalde autoshow was voor dat bepaalde automerk. Zijn er voor een bepaald merk meerde vrouwen werkzaam geweest dan is er doorgenummerd. In het boek zie je dan ook "Alfa Romeo girl 1" tot en met "Alfa Romeo girl 5" voorkomen.
De overzichten in het boek gaan verder dan dat. Zo worden soort auto (sportwagen, coupe, SUV,...) gecategoriseerd met de bijbehorende car girl. Of de houding van de car girl (één hand op de auto) afgezet tegen de plaats van de autoshow. Of de haardracht (lang, kort, knoetje, staartje). Of haarkleur. Of ras. Naar mate je meer het einde van het nadert zoveel te objectiverender wordt er met de car girl omgesprongen. Het is geen vrouw, het is een attribuut dat hoort bij de auto. Attributen die je kunt indelen en categoriseren. Wat Carolus Linnaeus deed met de natuur hebben fotograaf Jacqueline Hassink en vormgever Irma Boom gedaan met deze vrouwen: ze hebben een taxonomie van de car girl opgesteld.
Maserati girl 1, Tokio uit Car Girls © Jacqueline Hassink
Een boodschap? Welke en van wie?
Je blijft een beetje met de vraag worstelen of er een dieperliggende boodschap is, wat die is en van wie die afkomstig is. Jacqueline Hassink heeft in interviews meerdere keren aangegeven objectiviteit in haar werk na te streven. En inderdaad uit haar foto´s spreekt niet direct een kritische boodschap. Uit de vormgeving des te meer. De omslag is op zichzelf al een boodschap. De foto van de vrouw die de donkerrode Kia aanprijst door haar aanwezigheid en haar vriendelijke glimlach, is aan de boven– en onderzijde omgevouwen. Het enige dat je in eerste instantie te zien krijgt, is haar lijf, haar body. Alsof de vormgever heeft willen zeggen: "Was het je daar uiteindelijk niet om te doen?". Wie de moeite neemt om het stofomslag van het boek te verwijderen en het open te vouwen, ziet de vrouw ten voeten uit. Hier spreekt duidelijk de vormgever. Je moet moeite doen om de vrouwen achter de foto te leren kennen. Je moet de hokjes willen doorbreken die moedwillig in het boek zijn aangebracht.
Car Girls
184 bladzijden
Prijs $ 85,00
Aperture
ISBN 978–1–59711–097–6
Verschenen maart 2009