Iedereen die de film "Le fabuleux destin d'Amélie Poulain" (2001) heeft gezien, kan zich verplaatsen in iemand die gefascineerd is door fotoautomaten. U weet wel, zo´n apparaat waarin u kon plaatsnemen en na betaling van enkele guldens en na enkele minuten wachten, getrakteerd werd op pasfoto´s die nog het meest leken op mugshots. Laat u niet door de titel misleiden want "American Photobooth" is geen uitgebreide studie maar juist een heerlijk boek met éénderde wetenswaardigheden en ruim tweederde kijkplezier!
Een wat?
Voor wie het niet kent: een fotoautomaat is een apparaat ter grootte van ongeveer twee pashokjes dat er ook nog eens zo uit ziet, met gordijntje en al. Je neemt plaats in het apparaat en zet de stoel op de juiste hoogte, dat wil zeggen dat je ogen ongeveer ter hoogte van de ingebouwde camera´s komen. Vervolgens werp je geld in en wacht je tot de flits wordt aangekondigd met een pieptoon en neem je de pose aan waarin je vereeuwigd wilt worden. Dan volgt het aantal flitsen waarvoor je hebt betaald en voila! dertig seconden later zijn de foto´s klaar en vallen in het daarvoor bestemde vakje. Fotoautomaten zijn te vinden (of in ieder geval, waren) op treinstations en grotere warenhuizen.
Foto uit American Photobooth
Lange geschiedenis
Ongelofelijk maar waar: de eerste patenten op de fotoautomaat lagen er al in 1889. Dat was niet voor een automaat in de vorm zoals wij het kennen. De kinderziekten waren ook aanzienlijk en van een volautomatisch systeem was dan ook geen sprake. De patenten en de uitvoering van een echt volautomatisch systeem kwamen in 1925. Toen ontstond ook de bekende verschijningsvorm van het fotoautomaat. Als uitvinder van deze, uiteindelijke, vorm staat Anatol Josepho te boek.
Vele decenia heeft de fotoautomaat zich staande weten te houden, ook nu nog. Maar het zijn toch vooral de digitale jongere versies die het winnen van hun oudere, chemische versies. In Japan is de fotoautomaat een nieuw leven begonnen. Daar maken de fotoautomaten digitale afdrukken op stickers, of balpennen, of postzegels.
Foto uit American Photobooth
Opmerkelijk...
De fotoautomaten waren lange tijd dé manier om zonder tussenkomst van een fotograaf en een ontwikkelaar snel foto´s te maken. Dat leidde al vanaf de midden jaren vijftig tot "ongezonde" situaties. Eén van de leveranciers van fotoautomaten, Auto–Photo kreeg veel klachten binnen van grote warenhuizen waar veel van hun automaten stonden. Een aanzienlijk deel van de vrouwelijke(!) klanten hadden de onhebbelijke gewoonte om zich deels of geheel ontkleed te fotograferen. Ook stellen deden meer dan gekke bekken trekken tijdens de opnamen. De oplossing was uiteraard eenvoudig: het verhullende gordijn werd verwijderd.
Toen in 2001 de film "Le fabuleux destin d'Amélie Poulain" verscheen, ontstond er een run op fotoautomaten. De hoofdpersoon van deze film, Amélie Poulain, vindt een fotoboek volgeplakt met pasfoto's die zijn gemaakt op het lokale treinstation met een fotoautomaat en vervolgens, om wat voor reden dan ook, zijn weggegooid. In het fotoboek komt een pasfoto van een persoon telkens weer voor: de 'l'inconnu des photomatons'. Veel mensen waren klaarblijkelijk in de veronderstelling dat het apparaat voor de magie zorgde.
Het is overigens niet verbazingwekkend dat juist in Frankrijk, het land waar Amélie zich afspeelt, er zo´n prominente rol is voor de fotoautomaat. Samen met het Verenigd Koninkrijk en Japan is de verspreiding van fotoautomaten daar het sterkst. Iets minder maar nog steeds aardig, doet de fotoautomaat het in Duitsland, Italië, Spanje en de Benelux. Dat u het maar weet.
Foto uit American Photobooth
Boordevol foto´s.
Het aardigste aan het boek zijn de vele honderden fotoautomatenfoto´s die auteur en fotograaf Näkki Goranin door de jaren heen heeft verzameld en veelal vond op vlooienmarkten of heeft gered uit het afval. Gekke tieners, innig verliefden, zeemannen met hun (tijdelijke) geliefden, vaders en dochters. Ze zijn allemaal voor de cameralens geweest van de fotoautomaat. Ze stonden aan de rand van vergetelheid maar zijn nu vereeuwigd in boekvorm.
American Photobooth
224 bladzijden
Prijs $ 29,95
W.W. Norton
ISBN 978–0–393–33076–2
Verschenen februari 2008