cadoc.nl, boeken over kunst, fotografie en vormgeving (en nog veel meer)
Daniel Koning: Nederland voor gevorderden
Donderdag 14 mei 2009

Iets meer dan een maand geleden besprak ik het boek "Dutchscapes" van Jan Koster. Ik besloot de bespreking van dit boek met de woorden: "Denkend aan Holland zie ik nu foto´s van Jan Koster". Het contrast tussen de landschapsfoto´s van Jan Koster en de foto´s van Daniel Koning in "Nederland voor gevorderden" had op het eerste gezicht niet groter kunnen zijn. Toch denk je ook bij déze foto´s aan Holland en zie je, zij het na enig speurwerk, óók nog overeenkomsten. Fotograaf Daniel Koning reisde drie jaar lang, tussen 2005 en 2008, door Nederland. Met zijn camera legde hij vast wat nu typisch "nieuw" Nederlands is. Het resultaat bestaat uit meer dan 140 foto´s met opmerkelijke onderwerpen die, klaarblijkelijk, de trends vormen in onze leefomgeving. Iedere foto is voorzien van een zakelijke, bijna feitelijke beschrijving van wat de fotograaf voor zijn lens heeft gehad.

De foto´s zijn niet gerubriceerd maar zijn qua plaatsing op elkaar afgestemd. Verschillende beelden van de binnensteden, buitenwijken, landelijke gebieden, recreatiegebieden en industriegebieden zijn tegenover elkaar geplaatst. De foto´s hebben hierdoor ook in combinatie met elkaar een verhaal te vertellen.

Daniel Koning: Nederland voor gevorderden
Daniel Koning: Nederland voor gevorderden

Wat krijgt de kijker voorgeschoteld? Beelden van weilanden met in plastic gewikkeld hooi, intensieve veehouderijen waarbij alleen de polyesterbeelden op het erf herinneren aan de dieren die binnen op een zeer beperkt aantal vierkante meters worden gehouden, bedrijventerreinen met op de achtergrond een moskee, bedrijventerreinen die er uitzien als amusementshallen, vinex–wijken zonder enige groenvoorziening, vinex–wijken met uitbundige speeltoestellen. Kortom: de beelden zijn zeer divers. Maar is er iets van een constante te destilleren? Is er iets in deze foto´s dat de grote gemene deler van Nederland weergeeft?

"
Daniel Koning: Nederland voor gevorderden

Het antwoord is: ja. Het beeld dat ontstaat is er één van regels naleven en collectief polderen. Maar weinig landen kennen een hogere regeldichtheid dan ons land. Voor iedere situatie verzinnen we nieuwe normen, uitgangspunten en, uiteraard, commissies. Het is ondenkbaar dat we zonder een brede raadpleging van (in)direct gekozen volksvertegenwoordigers tot een besluit komen. Het resultaat is dat de besluiten bol staan van de concessies. Ook wanneer het gaat om de invulling van onze leefomgeving. Iedere (minderheids)groepering wordt gehoord en krijgt een deel van het gelijk. In onze leefomgeving is het effect zichtbaar door wat door velen verrommeling wordt genoemd.

"
Daniel Koning: Nederland voor gevorderden

Verrommeling is de zichtbare onkunde om een besluit te nemen waarbij één belang het zwaarste heeft gewogen of er een besluit is genomen met een uitgesproken win–win–situatie. Dat is het best zichtbaar wanneer concessies worden gedaan bij de ontwikkeling grootschalige woonwijken. In eerste instantie hebben architecten en stedebouwkundigen hun best gedaan: hun beelden spreken politici, ontwikkelaars en bewoners aan. Maar om een project 'financieel haalbaar' te houden, wordt gedurende de exploitatie van een project eerst een concessie gedaan aan de projectontwikkelaar (daar gaan de parkeerplaatsen), dan aan de gemeente (daar gaan de groenstroken), dan weer aan de projectontwikkelaar (daar gaan de ruimere woningen). De bewoners trekken aan het kortste eind, gevolgd door de gemeente die de gedane concessies in een later stadium weer via een alternatief moet oplossen. De projectontwikkelaar is de lachende derde. Verrommeling is hem een zorg. Sterker nog: dat is een mooi herstructureringsplan over een jaar of twintig, dertig.

"
Daniel Koning: Nederland voor gevorderden

Het gehele Nederlandse landschap is een strijdtoneel. Vroeger streden we tegen de zee. Onze voornaamste wapens waren dijken, duinen en een goed op elkaar afgestemde waterhuishouding. Dat zijn de beelden die we in Jan Koster´s "Dutchscapes" kunnen zien. Nu is het Nederlandse landschap een strijdtoneel geworden van belangengroeperingen. Op een zeer beperkte ruimte moeten alle culturele, maatschappelijke, economische en natuurhistorische functies worden verenigd. Nu is er niets of niemand die de strijd wint. In onze poging om een strijd te strijden zonder verliezers, polderen we net zo lang tot iedereen net niet ontevreden is. Net niet verliezen is het nieuwe winnen. Maar een strijd zonder verliezers is een illusie. Er zijn altijd verliezers. Daniel Koning brengt met "Nederland voor gevorderden" regelmatig in beeld hoe dat verlies er uit ziet. U hoeft het niet met mij eens te zijn: ík vind dat het beelden van verlies zijn. U kunt daar natuurlijk heel anders over denken. De fotograaf geeft u wat dat betreft alle ruimte.

Daniel Koning (foto´s), Maarten Kloos (inleiding)
Nederland voor gevorderden
160 bladzijden
Prijs € 32,50
Bas Lubberhuizen
ISBN 978–9059372009
Verschenen maart 2009
Links bij dit artikel: