Fotografie en abstractie. Het lijken twee uitersten waarbij de laatste nooit het resultaat kan zijn van het eerste. Hoofddoel van fotografie lijkt toch het vastleggen van de werkelijkheid te zijn. Het vereeuwigen van een beeld zoals wij dat allen kunnen zien. Toch probeert auteur Lyle Rexer de lezer te overtuigen dat vanaf het allereerste begin fotografie en abstractie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn in "The Edge of Vision. The Rise of Abstraction in Photography".

De resultaten van enkele vroege vormen van fotografie zijn zondermeer abstract te noemen. Neem nu de fotogrammen die Anna Atkins maakte van zeewier en algen met behulp van cyanotypie. Je herkent pas wat het is wanneer je weet wat het is. Anders hadden het evengoed lichte en donkere vlakken op een blauwe ondergrond kunnen zijn, kortom een abstractie van de werkelijkheid.

Wat al bladerend ook duidelijk wordt is dat met name de fotografen die de grenzen van het medium verkennen of overschrijden, geneigd zijn richting abstractie te bewegen. Het zijn tegelijkertijd de fotografen die foto's niet als weergave van dé werkelijkheid zien maar als een beeld. Kortom, fotografie als beeldend middel.

Richard Caldicott uit: The Edge of Vision (Aperture, 2009)

Erg handig zijn de pagina's met beknopte biografiën van fotografen die zich bezig hebben gehouden met abstractie. Samen met de 180 afbeeldingen in het boek maken ze nieuwsgierig naar meer. De beelden in "The Edge of Vision. The Rise of Abstraction in Photography" geven een prachtige doorsnede van fotografie en abstractie door de jaren heen. Alle grote namen uit de vroege fotografie, het surrealisme, het constructivisme en andere stromingen (maar ook andere namen die los staan van stromingen), komen voorbij. Zoals we van Aperture gewend zijn, zijn de foto´s onberispelijk goed gereproduceerd.

Aaron Siskind (Bahia) uit: The Edge of Vision (Aperture, 2009)

Veel kritischer ben ik over tekst. Lekker vlot lezen is het zeker niet. Dat hoeft ook niet persé maar om het expres moeilijker te maken dan nodig is, kan toch ook niet de bedoeling zijn. Regelmatig kwam er onder het lezen een woord naar boven dat ook in deze slotparagraaf genoemd moet worden: Wichtigmacherei. Zelden heb ik een auteur zich zo vaak zien beroepen op citaten van andere, bekende, auteurs, om zijn betoog kracht bij te zetten. Echt over the top gaat het wanneer er zo nodig geciteerd moet worden uit Ludwig Wittgensteins" Tractatus Logica Philosophicus of wanneer Albert Einstein´s relativiteitstheorie genoemd moet worden. Om te laten zien wat ik bedoel, zal ik een korte tekst citeren die iets over een bepaalde foto moet verduidelijken. Het gaat om een foto uit 1959 van Ralph Eugene Meatyard.

In an untitled image from 1959, we see a photograph that presents at least two subjects, within different frames. The photograph itself brackets a winter scene through a window, with a bare tree and a tricycle scarcely visible. Yet the more prominent architecture is the slightly out of focus window frame and the circle of the window–shade pull cord. The graphic elements anchor the picture and cast its contents in a background role. A dialogue is established between the generalized and distinct forms of circle and square, and the precise but isolated and decontextualized subjects of documentation. We might say eternity is juxtaposed against memory.

Charles Lindsay uit: The Edge of Vision (Aperture, 2009)

Tja. Dan haak ik af, zeker wanneer het hele boek er mee bezaait is. Als (beeld)introductie van abstractie in de fotografie is het een alleraardigst boek. Het was voor mij deels een kennismaking met nieuwe beelden en fotografen. Een doorverwijzing naar andere mooie beelden (180 stuks!) en interessante fotografen. Laten we het er op houden dat dát de sterke kant is van dit boek: het wijst de weg naar nieuwe, onbekende beelden.