Iets meer dan een maand geleden besprak ik JPEGS van Thomas Ruff. Nu is het de beurt alweer een ander boek dat dit jaar verscheen over het werk van Thomas Ruff. Nu niet een boek dat exclusief is gewijd aan slechts één van zijn series maar dat een overzicht biedt van ouder werk én zijn meest recente werk: "Oberflächen und Tiefen".
Ik ken maar weinig mensen die een kunst– of fotoboek ter hand nemen en vanaf bladzijde één rustig lezend & kijkend zich naar de laatste bladzijde werken. Meestal pak je een boek, begin je er in te bladeren, laat je je oog rusten op de meest indringende beelden en begint daarna aan het nauwgezet doornemen van het boek. Zelf behoor ik ook tot die laatste categorie. Bij dit boek ben ik daar blij om want het doorbladeren roept nogal wat vragen op. Waarom heeft het boek zo´n klinische, bibliotheekachtige omslag? Waarom is boek afgedrukt op krantenpapier? Hoe kan het dat Thomas Ruff zo´n veelzijdig oeuvre heeft? En tenslotte: hoe kan het dat je ondanks die veelzijdigheid toch het gevoel hebt dat er eenheid bestaat in de beelden van Thomas Ruff?
Thomas Ruff – CASSINI 01 (2008)
uit: Thomas Ruff. Oberflächen und Tiefen (Verlag für moderne Kunst Nürnberg, 2009)
Het antwoord op deze vragen komt van Thomas Ruff zelf en is afkomstig uit een interview. Ruff licht toe waarom het fotograferen "slechts" het maken van een beeld is:
Photographs aren"t depictions they"re just images. With the portrait photographs, I worked on the basis that a photograph can"t represent a person or a character, that a person has too many layers to be depicted in a photograph.
– Thomas Ruff
Met dit citaat wordt in één keer veel duidelijk. Ruff maakt dus beelden. Beelden die al dan niet een deel van de werkelijkheid bevatten. Maar des al niet te min: beelden.
Dan nu terug naar de voorgaande vragen. Waarom deze vorm? Waarom een kale omslag? Waarom krantenpapier? Om de relativiteit van het getoonde beeld vorm te geven. De ontwerpers van het boek willen de kijker/lezer bewust maken van het gat dat er gaapt tussen het mooie beeld dat de visuele waarheid moet weergeven en het concept dat Ruff zelf hanteert, namelijk dat een beeld slechts een beeld is. Zoals je dat dagelijks consumeert op TV, op internet of in de krant.
Thomas Ruff – Anderes Porträt 62G/38 (1994–95)
uit: Thomas Ruff. Oberflächen und Tiefen (Verlag für moderne Kunst Nürnberg, 2009)
Tussen weergave en beeld gaapt in de foto´s van Ruff een groot gat. Dat gat is de constante factor in het werk van Thomas Ruff. Drie voorbeelden om dit te demonstreren. Neem nu als eerste de portretten van Thomas Ruff. Geeft één foto, één beeld exact weer hoe iemand is, wat hij of zij doet, zijn gewoontes en onhebbelijkheden? Nee. Het is maar een beeld, het is maar één van de vele lagen waaruit een persoon bestaat. Bij zijn serie "Andere Porträts" speelt hij met de gedachte van gelaagdheid. Voor deze serie fotografeerde hij vrienden en kennissen om daarna de negatieven van twee van deze foto's over elkaar heen te leggen. Hierdoor ontstaat een portret van twee in elkaar geschoven personen.
Het tweede voorbeeld is de Cassini–serie, ogenschijnlijk juist weer hyperrealistische beelden. Ruff heeft beelden van de NASA en de European Space Agency gebruikt om beelden te maken die haarscherp zijn maar weinig meer met de "echte" werkelijkheid te maken hebben. De beelden van de Cassini–Huygens satteliet heeft beelden van Saturnus gemaakt in 2004. Beelden gedownload van het internet en bewerkt. Van ultieme wetenschappelijke beelden naar kunst. De beelden laten niet Uranus zien maar een beeld dat lijkt op de beelden die van Uranus zijn gemaakt. Werkelijkheid en schijn gaan bijna onmerkbaar in elkaar over.
Thomas Ruff – Zycles 3045 (2008)
uit: Thomas Ruff. Oberflächen und Tiefen (Verlag für moderne Kunst Nürnberg, 2009)
Ten slotte de serie Zycles. Deze serie ontstond nadat hij het project rondom de JPEGS, MACHINES en SUBSRAT had afgerond. De beelden lijken af te wijken van alle andere die hij tot dan toe heeft gemaakt (laten ontstaan, zo u wilt). Toch ligt ook hier dezelfde fascinatie aan ten grondslag: hoe visualiseer je iets dat je niet kunt zien? Zoals elektromagnetische velden? Met behulp van een computerprogramma ontstonden beelden die eigenlijk alleen maar bestaan in een virtuele wereld. Eén van enen en nullen. Daarmee zijn we in feite weer terug bij Ruff´s JPEGS.
Eén van Thomas Ruff´s mooiste citaten uit het boek wil ik u niet onthouden. Het zegt veel over hoe wij waarnemen en het zegt nog meer over de beelden van Ruff:
Je genauer man hinsehen will, desto weniger erkennt man
– Thomas Ruff
Deze publicatie verscheen als catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in de Kunsthalle Wien (Wenen). Daar zijn de werken van 21 mei tot en met 13 september 2009 te bewonderen.
Douglas Fogle, Kurt W. Forster (en anderen)
Oberflächen und Tiefen
288 bladzijden
Prijs € 35,00
Verlag für moderne Kunst Nürnberg
ISBN 978–3–941185–50–0
Verschenen juli 2009