Het jaar 2004 was het jaar waarin het werk van de Tsjechische fotograaf Miroslav Tichý voor het eerst aan een groot publiek werd getoond. Daarvoor was het slechts een zeer beperkte groep kenners die het eigenzinnige werk heeft mogen aanschouwen. De korrelige, onscherpe foto´s van vrouwen en meisjes die in een periode van ruim dertig jaar zijn ontstaan, werden opeens door een grote groep mensen erkend en herkend als kunst.
De kunstenaar zelf deed deze erkenning ogenschijnlijk niets. Wat was er aan de hand? Was dit kunst zonder kunstenaar of was dit wel een kunstenaar maar geen kunst? Dit soort vragen vormden de aanleiding voor het project, en uiteindelijk het boek "Artists for Tichý – Tichý for artists".
Die natürlichen Feinde des Künstlers sind die Galeristen, Kunstkritiker und Museumsdirektoren
– Dieter Roth
Hetzelfde had Miroslav Tichý kunnen zeggen. De mate van kwaliteit wordt op de kunstmarkt bepaalt door de stapel bankbiljetten die iemand over heeft voor een kunstwerk. Voor het werk van Miroslav Tichý geldt uiteraard hetzelfde. Nog geen tien jaar geleden hadden de werken van Tichý (letterlijk!) bloot gestaan aan de elementen: ze lagen soms buiten in regen en wind. Nu worden ze gekoesterd door museumdirecteuren en verzamelaars.
Eén werk van Miroslav Tichý en één van Peter Piller
In de negentiger jaren zou Tichý het volgende hebben gezegd:
Ich habe mein ganzes Leben nichts anderes gemacht, als die Zeit verstreichen lassen, bin durch die Stadt spaziert und habe dabei auf den Auslösser gedrückt.
Het citaat geeft een indruk van de manier waarop Tichý denkt over zijn kunstenaarschap. Traditionele waarden en uitgangspunten over kunst en schoonheid lijken geen vat op hem te hebben. Leven is kunst, en kunst is leven. De beide termen zijn bij Miroslav Tichý inwisselbaar.
Met dergelijke gedachten over kunst en de waarde van kunst hebben Roman Buxbaum en Adi Hoesle, beiden direct betrokken bij het bewaken van de kunstzinnige nalatenschap van Miroslav Tichý, een manier bedacht om de geldelijke waarde van kunstwerken los te laten. Geen vertaling naar euro's of dollars. Een kunstwerk voor een kunstwerk, dat was de maat. In 2005 werd begonnen met het concreet maken van deze gedachte. Kunstenaars werden benaderd om hun werk voor dat van Tichý te ruilen, en zo werden de eerste werken werden uitgewisseld. Soms melden kunstenaars zich ook spontaan voor een dergelijke ruil. Bijvoorbeeld na de tentoonstelling van Miroslav Tichý´s werk op de Biënnale in Sevilla. Daar meldden zich onder andere fotografe Sophie Calle en kunstenaar/componist Michael Nyman om de kunstenaar te ontmoeten en, uiteindelijk, werk te ruilen.
Eén werk van Miroslav Tichý en één van Thomas Ruff
De kunstwerken die voor een "Tichý" zijn geruild, zijn vaak speciaal voor de gelegenheid gemaakt. Wanneer dat niet het geval is, en dus een bestaand kunstwerk bij de ruil is betrokken, is er toch zoveel mogelijk gezocht naar een werk dat een verband heeft met het werk van Tichý. Het boek "Artists for Tichý – Tichý for artists" staat vol met kunst die voor andere kunst is geruild. In sommige gevallen is het verband direct duidelijk. Zoals bij de ruil die met Thomas Ruff heeft plaatsgevonden. Een onscherpe foto van een schaars geklede jonge vrouw door Tichý is geruild tegen een soortgelijke foto door Thomas Ruff.
Bij andere is het verband niet direct zichtbaar. Zoals bij het werk van Peter Piller die een verzameling foto´s van gevonden "vrouwenattributen" (tassen, sjaals, handschoenen, hoge hakken, enzovoorts) heeft aangelegd. Je ziet hetzelfde fetisjisme. Of bij het werk van Michael Nyman die in 2006 het stuk "In Memorial Miroslav Tichý" schreef. Het tegenover elkaar plaatsen van uitgewisselde kunstwerken heeft een bijzonder effect. De kunstwerken gaan bijna een dialoog aan. De dialoog leidt bij de kijker tot vragen. Hebben soortgelijke beelden ook een soortgelijke betekenis? Hoe komt het dat andere stilistisch geheel verschillende beelden toch een soortgelijke belevenis oproepen? Als kijker maak je je geen moment druk om de geldelijke waarde van de werken. Je vraagt je niet af of één Miroslav Tichý tegen één Thomas Ruff wel een goede ruil is. En voor wie.
Bazon Brock, Roman Buxbaum (en anderen)
Artists for Tichý – Tichý for Artists
112 bladzijden
Prijs € 24,00
Verlag für moderne Kunst Nürnberg
ISBN 978–3–939738–16–9
Verschenen juli 2006