Bij uitgeverij Noordboek verscheen eind vorig jaar het door Bertus Fennema geschreven boek Jacob Molenhuis – Fotograaf van een verdwenen samenleving en vormt een indringend portret van een fotograaf en de plattelandssamenleving die hij vastlegde in de eerste helft van de vorige eeuw. Het zijn beelden waarbij heimwee naar tijden van weleer als sneeuw voor de zon verdwijnt. Want zonder enige opsmuk heeft Jacob Molenhuis zijn plaatsgenoten gefotografeerd waardoor de hardheid van het plattelandsleven aan het begin van twintigste eeuw bloot komt te liggen.
Jacob Molenhuis (1894–1987) was fotograaf en rijwielhandelaar in het Noord–Groningse dorpje Kruisweg. Hij fotografeerde duizenden mensen uit alle lagen van de bevolking, van arbeider tot herenboer en heeft op die manier een collectieve opname gemaakt van een agrarische gemeenschap tijdens de eerste decennia van de twintigste eeuw. Zo´n zesduizend glasnegatieven zijn bewaard gebleven en ondergebracht bij het archief van Spaarnestad Photo in Haarlem.
Uit: ' Jacob Molenhuis – Fotograaf van een verdwenen samenleving' (Noordboek, 2009)
Als je het boek doorbladert, vallen direct enkele bijzonderheden op. Zoals de handen van de geportretteerde arbeiders. Vereelte, ruwe, iets te grote mannenhanden. Vaak zijn ze kuis ineengevouwen in de schoot gelegd. Het kan niet anders dan dat de fotograaf ze daar bewust neer heeft laten leggen. Natuurlijk moesten ze vanwege de langere belichtingstijden lang op één plek stilliggen. Dat zal zeker een rol hebben gespeeld. Waar moet je anders met die werkmanshanden heen. De armen kruizen is visueel gezien geen optie en de armen lamlendig langs het lichaam laten bungelen verhoogt het risico op bewegen. En doet geen recht aan de uitstraling van deze handen. Want het zijn arbeidershanden. Kolenschoppen. Zoals ik die van mijn grootvader herken. Iets te groot in verhouding met de rest van het lichaam. In zekere zin stralen juist deze handen trots uit. Het zijn namelijk deze handen die het landschap hebben bewerkt en die het gezin hebben onderhouden.
Uit: ' Jacob Molenhuis – Fotograaf van een verdwenen samenleving' (Noordboek, 2009)
Nog zo´n bijzonderheid wordt gevormd door de manier waarop Jacob Molenhuis zijn streekgenoten heeft geportretteerd. De foto´s tonen namelijk mannen en vrouwen die wars waren van uiterlijk vertoon. In sommige gevallen lijken ze rechtstreeks van het werk te komen waarna ze voor de camera van Molenhuis plaats hebben genomen. Ze lijken niet te poseren maar enkel en alleen voor de camera te staan. Geen geforceerde lach of houding komt er aan te pas op deze foto´s: ze zijn heerlijk "au naturel".
Uit: ' Jacob Molenhuis – Fotograaf van een verdwenen samenleving' (Noordboek, 2009)
Jacob Molenhuis – Fotograaf van een verdwenen samenleving is een aanrader voor een breed publiek. Niet alleen voor degenen die geïnteresseerd zijn in lokale geschiedenis maar voor iedereen met een brede interesse voor fotografie. Het is overigens niet de eerste keer dat Jacob Molenhuis aan de vergetelheid is ontrukt. Eerder verscheen bij Van Zoetendaal het Basalt–boekje Stofgoud zien, waarin werk van Rineke Dijkstra wordt afgewisseld door foto's van Jacob Molenhuis. Dat boekje is ondertussen zeer schaars geworden en moeilijk te vinden. Reden te meer om op deze toegankelijke wijze kennis te maken met een voorheen verborgen en eigenzinnig fotografisch oeuvre!
Bertus Fennema
Jacob Molenhuis – fotograaf van een verdwenen samenleving
128 bladzijden
Prijs € 17,95
Noordboek
ISBN 9789033008412
Verschenen december 2009