Willem Popelier. ____ en Willem
Vrijdag 25 juni 2010

Omslag van ____ en Willem. Een fotografisch onderzoek naar identiteit en representatie (post editions, 2010)Als kijker krijg je in eerste instantie portretten van Willem Populier en zijn niet met naam genoemde gezinsleden te zien. De namen van de personen worden afgekort tot letters eventueel in combinatie met een cijfer. Zo wordt een portret van zijn tweelingbroer aangeduid met "Person: P. Twin brother of W. Het gezicht is onherkenbaar afgedekt door een huidkleurig vierkant. De relatie tussen de afgebeelde, deels afgebeelde en soms niet afgebeelde significante gezinsleden in het leven van Willem en zijn tweelingbroer is op dat moment nog niet echt duidelijk.

Dat wordt een stuk duidelijker in de volgende sectie waar chronologisch de (ingrijpende) momenten in de levensgeschiedenis worden gevolgd. Relaties die ontstaan, kinderen die worden geboren, relaties die worden verbroken en het verlaten van het ouderlijke huis worden op grafische wijze en met behulp van kleine portretfoto´s in beeld gebracht. De kijker heeft dan al een heel aardig beeld van het turbulente gezinsleven waarin Willem en zijn tweelingbroer P in opgroeiden. Vooral het jaar 1986 waarin de tweelingbroers worden gescheiden stelt de kijkers voor raadselen. Wat is er gebeurd? Maar ook: hoe kun je zo´n ingrijpende gebeurtenis zo clean verbeelden?

De laatste restjes twijfel worden weggenomen door de in het boek opgenomen brieven van en aan jeugdzorg, rechters en andere professionals die zich met het gezin hebben bemoeid. De lezer krijgt veel te zien en te lezen maar niet alles. Sommige geschriften worden wel in de vorm van een titel benoemd maar worden door dezelfde huidkleurige vlakken afgeschermd als eerder al met de portretten gebeurde. Andere geschriften blijven simpelweg gesloten.

Achter in het boek zien we foto´s uit betere, ik zou bijna zeggen "onschuldige", tijden waarin de broers gezamenlijk in een wasbak zitten of aan hun fietsjes knutselen. Maar ook hier wordt de illusie van onverstoord geluk al snel verbroken. Vanaf het moment dat de tweelingbroers uit elkaar zijn gehaald en elk een eigen gezin kregen, zien we nog steeds de twee broers dezelfde activiteiten ondernemen maar nu op gescheiden foto´s. Hierop kunnen we zowel Willem als P zien vliegeren maar nu gescheiden in tijd en ruimte. Slechts achteraf heeft de fotograaf de foto´s tegen elkaar aan kunnen leggen in wat kan worden gezien als een mislukte poging om het verleden weer samen te brengen. De scheiding was en blijft een feit. Daar waar vroeger ____ en Willem een onlosmakelijke klank moet hebben gehad, zijn het nu twee losse namen geworden.

Wanneer een fotograaf persoonlijke rekeningen uit het verleden probeert te vereffenen dan wordt het oppassen. Zeker wanneer diezelfde fotograaf bewust afstand probeert te houden tussen de kijker en het getoonde beeldmateriaal. Het resultaat werkt averechts. Door de min of meer neutrale weergave van de foto´s en artefacten uit het leven van Willem en zijn tweelingbroer wordt je als kijker verplicht om juist dichterbij te komen. Je wordt als buitenstaander meegezogen in een wereld die niet de jouwe is maar waar je, of je wilt of niet, wel al vanaf een vroeg stadium een standpunt gaat innemen. Tussen de foto´s door construeer je een beklemmend verhaal waarbij je bij de laatste bladzijde hoopt dat het maken van dit boek een afsluitend ritueel is geweest. ____ en Willem is een indrukwekkend boek over onherstelbaar gemis geworden.

Links bij dit artikel: