Mijn grootouders hadden een grote vooroorlogse boerderij. Hoe hard ze ook werkten, het verval leek ze aan alle kanten in te halen. Dakgoten gingen lekken, er werden gaten geslagen in de immense zee van dakpannen, overtollige landbouwvoertuigen lagen weg te roesten in een steeds ondoordringbaarder groene overwoekering, enzovoorts. Alleen met de grootst mogelijke moeite wisten ze tijdelijk het verval staande te houden maar echt winnen deden ze nooit. Wat er gebeurt wanneer je de strijd tegen verval opgeeft, is te zien in het prachtige boek Abandoned Places 2 van Henk van Rensbergen.

Het zal onze aard zijn want we koesteren alles dat de tand des tijds weet te overleven. Zeker wanneer het om onze eigen voortbrengselen gaat, besparen we kosten noch moeite om het te behouden. Voorouderlijke kastelen, antieke vazen en literaire manuscripten proberen we voor de eeuwigheid te bewaren. De gedachte daarachter is natuurlijk dat we door het conserveren van ons verleden ook onszelf een beetje conserveren.

uit: 'Abandoned Places 2' door Henk van Rensbergen (Lannoo, 2010)

Maar niets is voor de eeuwigheid bestemd. Van de meeste dingen willen we dat niet erkennen maar zo nu en dan kunnen we niet anders en laten we een huis, een fabriek of een landschap aan zijn of haar lot over. Na een jaar zijn de gevolgen meestal nog niet zo zichtbaar. De eerste ramen zullen sneuvelen door menselijk toedoen en de eerste dieren weten hun weg te vinden. Maar daarna, wanneer vocht haar geniepig vernietigende werk kan doen, dan zijn de eerste onomkeerbare gevolgen zichtbaar.

Maar de plekken waar de vergankelijkheid haar ware gezicht toont, zijn zeldzaam geworden. Zeldzaam en mooi. Henk van Rensbergen zocht deze plekken op. Zowel in eigen land als op meer exotische bestemmingen waar hij als piloot ook nog wel eens komt, trekt hij er op uit op zoek naar verlaten ziekenhuizen, vervallen industriële gebouwen en overgroeide moderne ruïnes. Er is een naam voor de expedities in deze door de mens achter gelaten gebouwen en industriegebieden: urban exploration. Er gelden twee gouden regels voor urban exploration: ten eerste moet het binnendringen in gebouwen gebeuren zonder schade of overlast en ten tweede mag niets worden verplaatst of meegenomen.

uit: 'Abandoned Places 2' door Henk van Rensbergen (Lannoo, 2010)

Deze regels verraden een romantische ziel. Alleen de tijd en de elementen mogen vat hebben op hetgeen de mens heeft achtergelaten. Voor de rest moet het een onaangeroerde tijdcapsule zijn waar je door het betreden er van enkele decennia in de tijd terug kunt gaan. Het boek Abandoned Places 2 laat enkele verrukkelijke voorbeelden hier van zien. Een huis dat in allerijl is verlaten en waar op de kapstok nog de jassen en shawls van de vorige bewoners hangen. Een immens theater dat aan zijn lot wordt overgelaten.

Of, en dat is één van mijn favorieten, het autokerkhof nabij Chatillon. Het verhaal achter de beschrijft Van Rensbergen op magistrale wijze (hij beschikt niet alleen over een goed stel ogen maar ook over een vlotte pen): op 2 maart 1947 wanneer de Amerikaanse soldaten aan hun terugreis vanuit het zuidoosten van België willen beginnen, wordt de colonne gestuit door een hevige sneeuwstorm die zeven dagen aanhoudt. De auto's blijven achter terwijl de inzittenden bij de lokale bevolking wordt ondergebracht. Ook bij dooi bleken de toch al in slechte staat verkerende auto's niet van hun plek te willen wijken. Ze blijven staan, het onkruid rukt op, de buurtbewoners gebruiken een parallelweg en de auto's blijven eeuwig staan.

uit: 'Abandoned Places 2' door Henk van Rensbergen (Lannoo, 2010)

Dat ze zijn blijven staan is geen onmacht. Met een flinke krachtsinspanning en een subsidie uit Brussel zijn ze vast zo verdwenen. Nee, het moet romantiek zijn. Het verlangen om niet altijd vat op plaats en tijd te willen hebben. Abandoned Places 2 van Henk van Rensbergen staat bol van deze romantiek. Maar ook van drama. Gesloten fabrieksterreinen roepen de herinnering op aan degene die er hebben gewerkt. Gesloten ziekenhuizen aan degene die er hebben gelegen. Gesloten huizen aan degene die er hebben gewoond. Op de foto's staan geen mensen. Daarop staat alleen het verstrijken van de tijd en onze onmacht om daar iets tegenin te brengen. Een aanrader!