Sommige fotografen worden bekender door hun fotoboeken dan door exposities van hun werk. Dat lot is ook fotograaf Mitch Epstein beschoren. In Duitsland was zijn werk uiterst zelden in een museum of galerie te
bewonderen. Tot voor kort dan, want in het Kunstmuseum Bonn hing van 11 november 2010 tot en met 23 januari 2011 werk van de
in 1952 geboren Epstein. Bij de tentoonstelling verscheen de fraaie catalogus State of the Union waarin werk uit de series
Recreation en American Power is opgenomen. Tussen de beide series zit ruim dertig jaar verschil maar ze zijn onmiskenbaar van de hand
van Epstein.
In 1973 begon Epstein met het maken van de serie Recreation waarin hij, zoals de titel al aangeeft, het recreatieve gedrag van het alledaagse Amerika heeft vastgelegd. Tot 1988 heeft Epstein alle mogelijke vormen van georganiseerde ontspanning voor zijn camera gehad. Mitch Epstein vervalt daarbij niet in het cliché van de uitzonderlijke situaties. Juist de alledaagsheid van de opnamen zijn treffend en daardoor universeel herkenbaar.
Alledaags wil niet zeggen dat iedere willekeurige opname goed was geweest of dat hij op een willekeurig moment op sluiterknop heeft gedrukt. Je ziet dat Epstein in die ene foto een verhaal heeft willen vangen. Een verhaal dat groter is dan die paar honderdste van een seconde die het heeft geduurd om het beeld te laten inbranden. Wanneer je goed kijkt, zie je dat zijn foto's gevuld zijn met halfverborgen verhalen.
Cocoa Beach I, Florida (1983) uit Mitch Epstein. State of the Union (Hatje Cantz, 2011)
Op één zo'n kenmerkende opname zie je twee oudere, zeer goed geklede heren gearmd wandelen in wat zo op het eerste gezicht een onbewoonde, groene omgeving lijkt waar de natuur net uit haar winterslaap is ontwaakt. Ze maken in die groene omgeving een wat ontheemde indruk. Er zijn geen ingesleten paden op de bodem en afgaande op de richting waar ze vandaan komen, lijken ze uit het niets te zijn gekomen. Maar wanneer je beter kijkt, zie je achter de bossages hoge gebouwen schuil gaan en realiseer je je dat het om een stadspark gaat. Central Park in 1977 om precies te zijn. Dan dienen zich opeens de vele contrasten aan die de fotograaf in één foto heeft weten te vangen: de stad versus het land, de cultuur van de modieus geklede heren versus de natuur, de ouderdom van de beide heren versus de ontluikende bloemenstruiken.
New Orleans I, Louisiana (1974) uit Mitch Epstein. State of the Union (Hatje Cantz, 2011)
Het spel met contrasten voert hij ook in veel van zijn andere werk door. Neem bijvoorbeeld de foto die hij in 1974 in New Orleans nam van een dansvloer. Op de voorgrond zien we een jonge, ietwat corpulente vrouw die helemaal op lijkt te gaan in haar dans. Ze heeft de ogen gesloten en haar ontblote armen in de lucht gestoken. Het is moeilijk om je ogen af te houden van haar visueel indrukwekkende broek. Het bloemmotief krijgt door de grote hoeveelheid stof voldoende ruimte om te floreren. Tegenover haar danst een iele, Aziatische man met cowboyhoed. Hij kijkt belangstellend in haar richting. In de flits die Epstein heeft gebruikt, neemt de vrouw op de voorgrond een prominente plek in terwijl de rest van de aanwezigen, inclusief de nog zichtbare man, naar de achtergrond verdwijnen. Legio contrasten: scherp/vaag, licht/donker, dun/dik, man/vrouw, stel/single. Deze tegenstellingen nodigen uit tot het construeren van een verhaal.
Lijken de verhalen van de serie Recreation nog een happy end te krijgen, hoe anders is dat met zijn latere serie American Power. Macht en energie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De mens komt op de opnamen uit deze serie nadrukkelijk minder in beeld. Kerncentrales, snelwegen, waterkrachtcentrales, windmolens, olievelden en boorplatforms spelen de hoofdrol. In het landschap vormen ze Fremdkörper. Elementen die boven de natuur en boven de mens uitstijgen. Als autonome krachten veranderen ze ons landschap en ons leven. Zonder het expliciet te duiden gaat er een dreigende werking uit van deze serie.
Amos Coal Power Plant, Raymond City, West Virginia (2004) uit Mitch Epstein. State of the Union (Hatje Cantz, 2011)
De catalogus bevat een weloverwogen selectie van foto's uit beide series die op groot formaat zijn afgedrukt. Het boek vormt een goede kennismaking met het werk van Mitch Epstein en maakt nieuwsgierig naar de twee eerder verschenen boeken waarin de series Recreation en American Power separaat zijn opgenomen. Als je toch iets op de catalogus zou willen aanmerken dan is het hooguit dat de foto's over twee pagina's zijn afgedrukt. Hierdoor lukt het niet altijd om de foto's tot je ten nemen zonder dat het paginamidden je van het totaalbeeld afleidt.
Stephan Berg, Christoph Schreier (samenstelling)Mitch Epstein. State of the Union
120 bladzijden
Hatje Cantz Verlag
ISBN 978-3-7757-2784-6
€ 35,00
Uitgegeven november 2010