Het Joods Historisch Museum toont tot en met 6 maart 2011 een overzicht van het werk van de Nederlands-Poolse fotograaf Boris Kowadlo. Hij was in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw de bekendste en belangrijkste fotograaf van het joodse leven in Nederland.
Boris Kowadlo (1911-1959) vluchtte op negentienjarige leeftijd vanuit Polen naar Amsterdam en begon daar zijn fotocarrière net na de Tweede Wereldoorlog. Zijn opnamen tonen de vervallen Amsterdamse jodenbuurt. Op indringende wijze laat hij zien wat er niet meer was. In het boek Het Verdwenen Ghetto is een selectie van deze foto's opgenomen die duidelijk maken hoeveel persoonlijke verliezen er zijn geleden en op welke wijze Joods Amsterdam zich probeerde te herpakken.
Dat laatste deed hij vanaf het einde van de jaren veertig onder andere als fotojournalist voor het Nieuw Israëlietisch Weekblad. Op zijn foto's zie je pogingen om het dagelijks leven weer te normaliseren. Opnamen van een Poeriemfeest in 1957, het Nederlands Maccabi-voetbal-elftal in 1950 en een balonnenfeest tonen een voorzichtig optimisme.
In de na-oorlogse jaren bezocht hij twee maal Israël waar zijn geëmigreerde broer woonde. Hij legde daar onder andere de opbouw van het land vast. Dit werk verscheen in 1958 ook in boekvorm. Zijn foto's werden gepubliceerd in de veelverkochte Contact-Foto-Pocket Dit is Israël. Het optimisme over de Joodse toekomst dat uit deze foto's spreekt doet in vele opzichten denken aan de opnamen die Cas Oorthuys in Nederland maakte. De foto's van wederopbouw, technologische vooruitgang, hardwerkende en vooral lachende mensen wekken het beeld dat het oorlogsverleden verder van het heden verwijderd was dan kalendertechnisch het geval was.
Bij Kowadlo is het beeld nog indringender. Op zijn tot de verbeelding sprekende opnamen zien we niet alleen dat er een nieuwe staat wordt ingericht maar dat een heel volk zich probeert te hervatten nadat het ondenkbare had plaatsgevonden. De vele opnamen van kinderen symboliseren een nieuw begin.
De titel van de tentoonstelling en de bijbehorende catalogus is de spijker op z'n kop. De vele zwart-wit foto's maken pijnlijk duidelijk dat Kowadlo zich op een breuklijn van de Joodse geschiedenis bevond. Dat beeld wordt nog sterker doordat in de catalogus ook nog Kowadlo's memoires zijn opgenomen.
B. van WoerkomBoris Kowadlo. Fotograaf tussen herinnering en toekomst
168 bladzijden
Uitgeverij Waanders
ISBN 9789040077470
Uitgegeven november 2010