Uitgeverij Taschen pakt dingen graag groots aan. Zo past menig Taschen-uitgave niet in mijn conventionele boekenkast: de boeken zijn regelmatig te hoog, te breed of te diep. Ook het recent verschenen boek Eadweard Muybridge, The Human and Animal Locomotion Photographs heeft te kampen met een uitzonderlijke maatvoering. Op de ruim 800 bladzijden staan talloze voorbeelden van bewegingen die Muybridge (1830 - 1904) heeft vastgelegd. Van het allerprilste begin waarbij hij met behulp van fotografie wilde aantonen dat paarden op volle snelheid met alle vier hoeven van de grond kwamen, tot opnamen van een schaars geklede vrouw die een kind oppakt, heeft hij de beweging willen vastleggen door in een hoog tempo na elkaar opnamen te maken. Een hele kunst in een tijd waarin de fotografie nog maar nauwelijks haar kinderschoenen ontgroeid was.
Voor ons is een sluitertijd van een fractie van een seconde de gewoonste zaak van de wereld. Van ieder bewegend object weten we met de meest eenvoudige (digitale) camara een haarscherp beeld te vangen. Omstreeks 1860 was dat een heel andere zaak. De belichtingstijden waren, afhankelijk van de gebruikte chemicaliën van de gevoelige plaat, vaak enkele seconden. In die tijd leverde het fotograferen van een (snel)bewegend object niet meer op dan het beeld van een vage wolk.
Dat veranderde onder andere door uitvoerig onderzoek en geëxperimenteer van Muybridge. Hij kreeg van Leland Stanford, de gouverneur van Californië en naamgever van de bekende universiteit, het verzoek om middels fotografie te achterhalen of een paard in volle galop geheel loskomt van de grond. Met de conventionele fototechnieken kwam Muybridge niet veel verder. Door ondermeer te gaan werken met een verbeterde chemische samenstelling van het lichtgevoelige materiaal, lukte het om met een korte belichtingstijd een scherpere afbeelding vast te leggen dan tot dan toe was gelukt.
uit: Eadweard Muybridge, The Human and Animal Locomotion Photographs (Taschen Verlag, 2010)
Hoewel de techniek nog niet perfect was (van de gefotografeerde paarden was niet veel meer dan een silhouet zichtbaar), werd uit zijn serie Sallie Gardner at a Gallop (1877) wel duidelijk dat inderdaad alle vier hoeven los kunnen komen van de grond. Eén van de beelden laat duidelijk zien hoe het paard alle benen onder haar romp terugtrekt en daarbij in zijn geheel het contact met de aarde verliest.
Daarna perfectioneerde Muybridge zijn techniek en maakte hij talloze series waarin hij beweging probeerde te vangen. De vraag waarom hij bepaalde series heeft gemaakt, blijft deels onbeantwoord. Vanuit het oogpunt van bewegingsleer valt er veel te zeggen voor het vastleggen van sporters en arbeiders die fysiek zwaar belast worden. Zo is in het boek een opname te zien van twee mannen die werkzaamheden uit een smederij nabootsen. Het feit dat ze niet in een echte smederij werkzaam waren ten tijde van de opnamen is ondermeer verklaarbaar vanwege het feit dat de mannen (en voor andere series ook vrouwen) naakt werden gefotografeerd.
uit: Eadweard Muybridge, The Human and Animal Locomotion Photographs (Taschen Verlag, 2010)
Andere opnamen dienen zo op het eerste oog geen onderliggend doel anders dan het bevredigen van Muybridge's plezier. Zo treffen we op pagina 465 een ontroerende serie foto's aan met de titel Two models, child, 70 N, bringing bouquet to 12 waarbij een jong meisje een bosje bloemen aan een gedeeltelijk ontklede vrouw aanbiedt. Er zijn wel meer opnamen van naakte vrouwen waarbij je het vermoeden hebt dat wetenschappelijke motieven niet zwaar hebben gewogen. Of iemand moet me kunnen uitleggen wat de meerwaarde is van het in beeld brengen van twee naakte vrouwen die elkaar tegemoet lopen en vervolgens kussen of van een naakte vrouw die een Cocker Spaniel uitlaat. Er wacht een boekenbon op degene die een plausibele, wetenschappelijke verklaring kan geven.
Op de ruim 800 bladzijden van Eadweard Muybridge, The Human and Animal Locomotion Photographs zijn talloze varianten van menselijke en dierlijke beweging te zien. Voor ons, wij die zijn opgegroeid met bewegende beelden, is een deel van de fascinatie verloren gegaan. Maar een ander deel komt er voor terug namelijk dat ons een kijkje wordt gegund in de negentiende eeuw. Waar anders kun je zien hoe je je destijds moest wassen met behulp van een lampetstel, een bed opmaakte, een nachthemd aantrok, billenkoek gaf of hoe een kopje thee werd genuttigd. Een aanrader.
Hans Christian AdamEadweard Muybridge, The Human and Animal Locomotion Photographs
804 bladzijden
Taschen Verlag (importeur Nederland: Librero)
ISBN 978-3-8365-0941-1
£ 44,99
Uitgegeven november 2010