In de meeste gevallen duurt het even voordat een kunstenaar een eigen, herkenbare stijl heeft ontwikkeld. De eerste jaren van een eventuele academische opleiding staan in het teken van het onder de knie krijgen van techniek en compositie daarna volgt de zoektocht naar vorm en handschrift. Bij Gerhard Richter was dat niet anders. Wie zijn vroege werk ziet, zal die niet snel met zijn naam in verband brengen. Vanaf 1962 zie je werk ontstaan dat typisch is voor Richter. Hij vond klaarblijkelijk ook dat dit het moment was dat hij zijn draai had gevonden want alle werken die hij voordien heeft gemaakt, behoren in zijn ogen niet tot zijn oeuvre. In zijn catalogue raisonné (1993) zijn geen werken opgenomen die vóór 1962 zijn ontstaan. Vandaar dat Gerhard Richter. Early Work, 1951-1972 over zijn vroege periode (1951-1972) een welkome aanvulling is op het omvangrijke biografische oeuvre dat in de loop der jaren is ontstaan.
In een zestal essays en een interview met Richter biograaf Dietmar Elger wordt getracht het vroege werk van Gerhard Richter te reconstrueren en te duiden. Die reconstructie is geen overbodige luxe omdat een aanzienlijk deel van Richter's vroege werk òf vernietigd òf onvindbaar is. Zo kunnen we alleen nog maar met behulp van fotomateriaal kennismaken met de muurschilderingen in de sociaalrealistische stijl die Richter in het Oost-Duitse Dresden aanbracht.
De auteurs benaderen het vroege werk van Richter vanuit verschillende invalshoeken zoals de sociale en politieke geschiedenis van het verdeelde Duitsland, het Sovjet Realisme in Oost-Duitsland en de Koude Oorlog. Ze zoeken naar de visuele vertaling in Richters werk nadat hij Oost-Duitsland achter zich had gelaten.
Helaas hebben de essays het karakter van een exegese. Een zekere wanhoop spreekt uit de manier waarop oud en nieuw werk in verband moet worden gebracht met de persoonlijke en politieke situatie. Zo wordt geprobeerd een muurschildering die Richter in 1962 maakte voor het Deutsches Hygiene-Museum in Dresden in het verlengde te plaatsen met een werk uit 1962 dat de titel Wunde 16 draagt. De lege plekken in de muurschildering zouden een continue ontwikkeling tonen met later abstract werk. Alleen met academisch taalgebruik lijkt dit huzarenstukje te lukken want afgaande op de foto's van de beide werken lijkt deze verregaande interpretatie van het verband tussen de beide werken nog het meest op fictie.
Een enkel essay springt er in positieve zin uit, zoals Painter without Qualities: Gerhard Richter's Path from Socialist Society to Western Art System, 1956-1966 van Eckhart J. Gillen. Maar of dat reden genoeg is voor een milde liefhebber van Gerhard Richter om het boek aan te schaffen, is maar zeer de vraag. De echte liefhebber ontkomt niet aan de aanschaf van dit boek al was het maar omdat er zo weinig boeken zijn die een uitvoerige behandeling van zijn vroege werk aandurven.
Christine Mehring, Jeanne Anne Nugent, Jon L. Seydl (samenstelling)Gerhard Richter. Early Work, 1951-1972
170 bladzijden
Getty Publications
ISBN 9781606060407
Uitgegeven februari 2011