Doorgaans bepaal je als kunstenaar/fotograaf welke werken je tentoongesteld wilt hebben in overleg met de curator van het museum in kwestie. Daarna stel je de bijbehorende catalogus samen. Bij tentoonstelling Reservoir met foto's van Bas Princen die van 3 maart tot en met 22 mei 2011 in De Singel (Antwerpen) te zien is, ging het net even anders. Daar was het uitgangspunt de foto's die in het boek zijn opgenomen. Daarna volgde de naam van het boek en vervolgens de tentoonstelling.
Het eerste waar ik aan moest denken toen ik met de titel Reservoir in het achterhoofd de foto's van Bas Princen bekeek, was de liedtekst van Björk's Modern Things van haar album Post (1995):
All the modern things
Like cars and such
Have always existed
They've just been waiting in a mountain
For the right moment
...
They've just been waiting
To come out
And multiply
And take over
It's their turn now
Botanic garden, 2009 uit: Bas Princen. Reservoir (Hatje Cantz Verlag, 2011)
Op de één of andere manier drukt deze tekst uit wat er op de foto's is te zien. De afgegraven bergen, ruïnes van landschappen en steden die een hagelnieuw gebouw naast zich moeten dulden. In potentie was dit alles in de vorm van ruwe materialen al aanwezig. Afbraak, vernieuwing en verval in een eeuwig durende cyclus.
Er staan precies vijfentwintig foto's in het boek. Ze zijn allemaal in de afgelopen tien jaar gemaakt en hebben allemaal dezelfde thematiek van landschap, menselijke bebouwing, verval en opbouw. Vijfentwintig klinkt weinig maar in dit geval is minder meer. Princen heeft de kern van hetgeen hij wilde uitdrukken in deze minimale set foto's gevangen.
Cavern (Chapel) 2010 uit: Bas Princen. Reservoir (Hatje Cantz Verlag, 2011)
In sommige gevallen brengt Princen het landschap in de volle breedte in beeld maar vaker duwt hij je met je neus op slechts een uitsnede van dat landschap. Daar waar je als amateur de neiging hebt een stap naar achteren te nemen bij het maken van een foto om maar zoveel mogelijk context mee te nemen, daar neemt Princen bewust een stapje naar voren. Het gevolg is dat een deel van de omgeving voor de bewonderaar van de foto is verdwenen. Hierdoor heb je minder visuele aanknopingspunten om te kunnen beoordelen wat je nu echt ziet. Ook in het boek is deze methodiek bij het ontwerp toegepast: de foto's hebben geen rand en lopen zo van het blad.
Superiorcourt, Superstudio, 2005 uit: Bas Princen. Reservoir (Hatje Cantz Verlag, 2011)
De fotograaf lijkt door het bewust zoeken van een bijzondere uitsnede van de werkelijkheid, juist afstand te nemen van deze werkelijkheid. Je twijfelt als kijker aan het waarheidsgehalte van hetgeen je krijgt voorgeschoteld. Ook twijfel je aan nut en noodzaak van de menselijke interventie die in het landschap heeft plaatsgevonden. Wat is dit voor een gebouw, waarom staat het op deze plaats en waartoe leidt de afbraak en opbouw uiteindelijk? Het is deze ongewisse uitkomst, de prachtige opnamen en een zorgvuldige vormgeving die Reservoir tot een fascinerend boek maken.
Bas Princen (foto's), Moritz Küng (tekst)Reservoir
60 bladzijden
Hatje Cantz Verlag
ISBN 978-3-7757-2832-4
€ 28,00
Uitgegeven maart 2011