DVD: (untitled)
Vrijdag 16 september 2011

Omslag van (untitled) (Amstelfilm, 2011)Niets is dodelijker voor kunst dan er over te praten. Voor de leek wordt een dergelijk gesprek al snel onnavolgbaar door het gebruikte jargon van de zogenaamde kenners en voor degene die er écht verstand van hebben is het gebazel van de pseudodeskundigen tenenkrommend. Kortom, je kunt beter van kunst genieten en het praten en schrijven over kunst aan de gezegende enkeling overlaten die het in de vingers heeft. In de film (untitled) van regisseur Jonathan Parker wordt pijnlijk duidelijk waarom zwijgen juist in de kunstwereld goud is.

(untitled) speelt zich grotendeels af in een New Yorkse galerie waarvan de uitbaatster Madeleine zich het liefst exclusief met echte kunst zou willen bezighouden. Het soort kunst waarop slechts een enkeling het label 'kunst' zou durven plukken. Financieel gezien is deze nichemarkt echter geen kip met de gouden eieren. Ze legt zwaar toe op haar ontdekkingstocht naar de echte kunst. Vanuit een achterkamer verkoopt ze kunst waarmee ze haar avant-garde experimenten kan financieren. Grote kleurige doeken van kunstenaar Josh Jacobs waar niemand aanstoot aan neemt en die boven iedere bank passen, vliegen als warme broodjes over (of beter gezegd onder) de toonbank. Het is het soort kunst waar ze niet mee geassocieerd wil worden maar die ze tegelijkertijd haar portemonnee ook niet wil ontzeggen.

Madeleine's zoektocht naar de ware kunst neemt een nog grotere vlucht wanneer ze Adrian Jacobs (gespeeld door Adam Goldberg), de broer van Josh, ontmoet die met behulp van de meest onconventionele middelen experimentele muziek probeert te maken. In hem herkent ze in één oogopslag een zielsverwant: een kunstenaar die wars van alle conventies op zoek is naar echte, 'hoge' kunst. De ontmoeting is de start van een fundamentele en eveneens hilarische discussie over kunst, de rol van de kunstenaar, de galeriehouder en de kunstkoper.

Niemand komt ongeschonden uit de verbale strijd wát nu echte kunst is. Kunstenaars die te veel en te moeilijke woorden nodig hebben om uit te leggen wat ze tot hun werk heeft gedreven, kunstkopers die kunst kopen als beleggingsobject en daardoor hun investeringsrisico willen spreiden en een galeriehoudster die zich als een goddelijke koppelaar ziet die meer Minerva dan Mercurius dient. Met hun menselijke feilen als hoogmoed, trots, onzekerheid tot en met idiotie verlagen ze de kunst tot een product van een infantiele geest. Als kijker betrap je je dan ook regelmatig op de gedachte dat je iets niet mooi mag vinden, gezien de ogenschijnlijk geestelijk beperkte gaven van de makers. Het enige waar je echt in blijft geloven, is de oprechtheid van de hoofdfiguur in zijn zoektocht naar zijn muziek.

Wat dat betreft heeft regisseur Jonathan Parker een gouden ingeving gehad door David Lang de soundtrack te laten verzorgen. Zijn experimentele muziek past als een maatpak in deze film waarvoor hij deels nieuwe nummers schreef en deels kon terugvallen op zijn bestaande werk. Zijn typische geluid geeft uitstekend de sfeer van deze film weer: licht, humoristisch en bij tijden hilarisch. (untitled) laat zien dat kunst niet altijd een serieuze zaak hoeft te zijn en dat er geen enkele reden is om de glimlach uit te bannen.

Jonathan Parker (regie)
(untitled)
96 minuten
Prijs € 17,99
Amstelfilm
Verschenen juni 2011
Links bij dit artikel: