Uitgerekend vandaag brengt CERN (Europese Organisatie voor Kernonderzoek die fundamenteel onderzoek doet naar elementaire deeltjes en gehuisvest is ten westen van Genève) naar buiten dat ze een onverklaarbare reeks metingen hebben gedaan waarbij hun conclusie niet anders kan zijn dan dat er een deeltje bestaat dat sneller kan voortbewegen dan het licht. Iets dat tot voort kort als onmogelijk werd beschouwd. Begint het u al te duizelen bij de gedachte aan moleculen en atomen? De wereld die fotograaf Stanley Greenberg met zijn fotoboek Time Machines in beeld heeft gebracht, gaat nog een stap verder. Hij bezocht diverse complexen over de hele wereld waar ze onderzoek doen naar deeltjesfysica en de oorsprong van ons heelal. Daar zijn ze voorbij atomen en hebben ze het over muons, fermionen, bosonen, leptonen, neutrinos en quarks. Onbegrijpelijk en complex? Wacht maar tot u de foto's van Greenberg heeft gezien!

Het is een paradox waar je van moet gniffelen: om tot de kleinste delen van een atoom door te dringen, moeten het gereedschap steeds groter worden. Neem bijvoorbeeld de Large Hadron Collider (LHC), een ondergrondse deeltjesversneller die deel uitmaakt van CERN en zich in een tunnelconstructie bevindt van maar liefst 27 km in omtrek . De LHC versnelt deeltjes tot vrijwel de lichtsnelheid om ze vervolgens te laten botsen met andere deeltjes. Deze botsing simuleert de Big Bang, ofwel het begin van het universum. Door telkens botsingen en dus mini-Big Bangen te veroorzaken en de gevolgen daarvan te observeren, hopen wetenschappers een glimp van het verleden op te vangen.

Dezelfde nieuwsgierigheid waarmee de wetenschappers aan hun zoektocht naar hét elementaire deeltje werken, voedt ook fotograaf Stanley Greenberg. Over de hele wereld heeft hij de installaties gefotografeerd die instrumenteel zijn in de zoektocht naar de waarheid over de fysieke wereld. In totaal heeft hij meer dan 100.000 kilometer afgelegd naar de meest afgelegen plaatsen die je kunt bedenken, van het hart van een berg tot het uiterste puntje van Antarctica.

Dat de onderzoeken naar elementaire deeltjes op uitzonderlijk ontoegankelijke plekken plaatsvinden zoals diep in bergen of ver onder de grond, heeft niet zo zeer te maken met bedrijfsspionage maar met de invloed van kosmische straling op de interpretatie van de resultaten van een deeltjesbotsing. Het feit dat de reusachtige installaties in enorme binnenruimten zijn geplaatst, levert indrukwekkende maar ook ietwat sinistere beelden op.

De complexiteit die van de foto's afstraalt is amper te bevatten. De overvloed aan onderdelen, de ontelbare verbindingen, kilometers buizen, draden en snoeren zijn te veel voor het oog wanneer je er voor het eerst naar kijkt. Je blik wordt van links naar recht, boven naar beneden geschoten om vervolgens rusteloos over de foto te blijven zwerven. Het gaat je bevattingsvermogen te boven dat ieder moertje, elke buis en alle bedrading precies daar zit waar de ingenieurs het op de tekentafel in gedachten hadden.

Wie de kille en soms buitenaards aandoende installaties geen enkele romantisch verleden toedicht, komt bedrogen uit. Neem nu de Mark II detector in het Stanford Linear Accelerator Center, Californie. Daarvan weet Stanley Greenberg niet alleen een imposant beeld te vangen maar weet hij ook nog te vertellen dat een deel van metaal voor het geraamte van de installatie afkomstig is van een oorlogsschip dat zonk bij Pearl Harbor.

Stanley Greenberg weet met zijn fotoboek Time Machines een wereld bloot te leggen die anders voor de meeste van ons verborgen was gebleven. Met een kien oog voor zowel grote structuren als details weet hij de kijker te verbazen over omvang en complexiteit van de installaties die de wetenschappers inzicht moeten geven hoe het universum miljarden jaren geleden begon. Een prachtboek dat zowel visueel als in de gebezigde wetenschap het bevattingsvermogen tart. Een aanrader!