Op de rug van het nieuwste boek van fotograaf Thijs Heslenfeld staat de dreigende tekst Au! Er tikt een tijdbom in het Surinaamse oerwoud. Het zou de inleiding kunnen zijn van een moraliserend fotoboek over teloorgang van de natuurlijke schoonheid van Suriname. Gelukkig is dat het niet. Ondanks dat er genoeg redenen zijn om met een kritische blik de fotocamera te richten op alle misstanden van het land, heeft Heslenfeld zich laten leiden door zijn nieuwsgierigheid en onbevangenheid. Het boek is er des te krachtiger van geworden want met de prachtige beelden die hij heeft weten te vangen, is het volstrekt duidelijk wat voor unieks er verloren dreigt te gaan.

Suriname is gezegend met de unieke omstandigheid dat vrijwel het gehele binnenland nog is bedekt met oerbos. De bewoners van het binnenland, indianen en marrons, leven van het bos en van de rivieren. Maar zoals de titel al aangeeft, tikt er een tijdbom in het bos. Niet in de vorm van houtkap en commerciële jacht, die weliswaar ook aanwezig zijn, maar in de vorm van goudkoorts. Diep in het oerwoud graven tienduizenden gelukzoekers naar het metaal dat bekend is onder het chemisch symbool Au, goud.

De romantische beelden die je wellicht voor ogen hebt van de mannen en vrouwen die in een rivierbedding eindeloos draaiend met een zeef op zoek zijn naar gele fonkelingen tussen het grijze gruis, kun je gerust vergeten. De moderne goudzoeker maakt gebruik van kwik. Het wordt op zo'n grote schaal gebruikt dat bewoners ondertussen onaanvaardbaar hoge concentraties kwik in hun lichaam hebben.

Thijs Heslenfeld heeft uiteraard wel oog voor de rampspoed die het oerbos en haar inwoners te wachten staat. Meerdere foto's in het boek tonen de gevaren waaraan de natuur bloot staat, van mannen gewapend met onwaarschijnlijk grote zagen tot aan zeldzame primaten die voor menselijke consumptie zijn afgeschoten en voor het gemak ingevroren worden bewaard. Het zijn beelden die je niet snel van je netvlies krijgt.

Gelukkig neemt deze hel en verdoemenis maar een beperkt deel van het boek in beslag. Via de camera van Heslenfeld maken we kennis met de bewoners (mens en dier) van het woud en hun immense inventiviteit. Voor hen is het bos een schuilplaats, de proviandschuur, de houtopslag, de natuurlijke habitat. Met overduidelijk enthousiasme legt Heslenfeld deze omgeving van ongekende schoonheid met alle mogelijke scharkeringen groen, vast. Net als in zijn voorgaande boeken is het hem gelukt om prachtige portretten te combineren met indrukwekkende natuuropnamen.

Verscholen tussen de vele paginagrote foto's bevinden zich tekstpagina's van een kleiner formaat. Daarop valt het tekstuele reisverslag van Heslenfeld te lezen. Je leest tussen de regels door dat hij zich probeert aan te passen aan het levensritme en tempo van zijn diverse gastheren ter plaatse, om het land echt te ervaren in plaats van het vluchtig te bezoeken. Zoals hij zelf al aangeeft lukt dat slechts ten dele. Een constante gejaagdheid en een bijna inherente hang naar comfort, lijken hem (en laten we eerlijk zijn: de meesten van ons) te achtervolgen. Uit zijn woorden kun je dezelfde hartstochtelijke belangstelling voor het and halen uit zijn foto's.

Au! Er tikt een tijdbom in het Surinaamse oerwoud is een aanstekelijk boek waarbij Heslenfeld dezelfde bewondering toont voor overlevers als in zijn vorige boeken. Hij heeft een zwak voor een ieder die moeite moet doen om zich staande te houden op onherbergzame plaatsen en laat dat zien door ze op een integere manier vast te leggen. Van Heslenfeld hoef je geen opgeheven vingertje te verwachten, wél grenzeloze verwondering.