Het is op z'n minst bijzonder te noemen dat een boek met de titel Gerhard Richter at Work op de omslag een ogenschijnlijk rustende Richter laat zien. Maar schijn bedriegt. Wie bij aan een werkende Richter denkt aan een man die zwoegend met meters lange rakels die hij gebruikt voor het aanbrengen en afschrapen van verf op zijn immense abstracte schilderijen, heeft slecht ten dele gelijk. Een groot deel van Richters' werk bestaat namelijk uit contemplatie. Nadenken over de ontwikkeling van het werk dat hij onderhanden heeft en afwegen wanneer een schilderij 'af' is, vormen minstens zo'n significant onderdeel van zijn scheppende arbeid als het aanbrengen van de verf op het doek.

Wanneer je een boek vol foto's van Gerhard Richter ziet terwijl hij werkzaam is in zijn atelier, kun je maar moeilijk geloven dat hij bekend staat als cameraschuw. Toch is dat wel het geval. Richter heeft slechts weinigen toegang gegund tot zijn domein en al helemaal niet terwijl hij bezig is. Dat maakt de opnamen van Benjamin Katz dan ook uniek. Gen enkele fotograaf heeft zo lang zo vaak de mogelijkheid gehad om Richter in zijn habitat vast te leggen.

uit: Benjamin Katz: Gerhard Richter at work (Hirmer Verlag, 2012)

Op veel foto's zien we Richter in de nabijheid van zijn werk. Sommige zijn herkenbaar, zoals de schilderijen van kaarsen die hij in 1983 maakte of de schedel uit datzelfde jaar. Maar de meeste werken die hij op de foto's onder handen heeft, zijn niet (meer) te herleiden tot een werk dat in de oeuvrecatalogus van Richter is opgenomen.

De veranderingen zijn het gevolg van een andere activiteit die we vaak op de foto's van Katz zien terugkomen: kijken. Op tal van foto's zien we Richter zijn eigen werk beoordelen. Soms door letterlijk en figuurlijk afstand te nemen en een andere keer door alles op z'n kop te zetten. Voor dat laatste gebruikt Richter een handspiegel. Door zijn werk te spiegelen, heeft hij de mogelijkheid om vanuit een ander gezichtspunt compositie en kleur te beoordelen. En vaker wel dan niet leidt dat tot soms dramatische ingrepen.

uit: Benjamin Katz: Gerhard Richter at work (Hirmer Verlag, 2012)

Het handspiegeltje is ook te zien op opnamen waar we kennis kunnen maken met de frivolere kanten van Richter. Schalks kijkt hij via de handspiegel naar de fotograaf. Een scene die zich enkele jaren later herhaalt. Ook is het Katz gelukt om Richter springend en uitbundig lachend te vereeuwigen. Het zijn ontladingen van een doorgaans veel ernstiger kijkende Richter.

Benjamin Katz: Gerhard Richter at Work is een heerlijk boek voor de liefhebbers van Richter en iedere andere kunstliefhebber die wel eens een kijkje achter de schermen van een meesterschilder wil nemen. Een aanrader!