Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010
Donderdag 11 oktober 2012

Omslag van Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010 (Ludion, 2012)De vorig jaar overleden kunstenaar Cy Twombly wordt veelal gezien als een vertegenwoordiger van het abstract-expressionisme. Ik ben geen uitgesproken liefhebber van deze kunststroming. Een understatement. Vaak ben ik bij werken uit deze stroming niet bij machte om het verschil te zien tussen gemakzucht en stijl. Ook bij veel werken van Twombly bekruipt me dat onmachtige gevoel. Pas wanneer je een groter deel van het oeuvre onder ogen krijgt, zie je het handschrift van de kunstenaar. Zo werkt dat ook met de foto's van Twombly. Het is niet zo dat de beelden stuk voor stuk raak zijn maar juist het geheel vormt de kracht. De bundeling van zijn foto's in het boek Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010 toont de kracht van een reeks.

Cy Twombly heeft niet speciaal een naam opgebouwd als fotograaf maar juist als schilder. Toch heeft hij vele decennia foto's gemaakt. Al tijdens zijn studiejaren fotografeerde hij en ook in de laatste jaren van zijn leven was hij weer actief met zijn camera in de weer. In die laatste paar jaar maakte hij daarbij voornamelijk gebruik van een polaroidcamera.

Als je de opnamen van 2007 tot en met 2009 in het boek bestudeert, vallen een aantal dingen al direct op. Ten eerste is een groot aantal foto's onscherp. Ze lijken niet te zijn gefixeerd op een onderwerp dat hij voor de camera had. Het beeld bestaat dan uit vlakken vol kleurnuances waar je soms pas na enige inspanning en door de oogharen heen kijken, iets herkenbaars in terug ziet. Het tweede dat opvalt, is de ogenschijnlijke willekeur aan onderwerpen. Bladeren, bloemen, pantoffels, glazen op een rommelmarkt, kwasten en interieurs van zijn atelier passeren de revue.

uit: Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010 (Ludion, 2012)Tulpen, Rome (1985) uit: Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010 (Ludion, 2012)

Door de onscherpe manier van fotograferen neemt Twombly afstand van zijn onderwerp en resteren kleuren en vormen. Dat effect wordt nog eens versterkt doordat Twombly de polaroid opnamen van hun geringe formaat ontdeed door ze te vergroten. Volgens een droog procedé maakte hij meerdere afdrukken van de polaroids die hij daarbij vergrootte tot een formaat van ongeveer 40 bij 30 centimeter. Hierdoor wordt de afstand tot het onderwerp gek genoeg eerder vergroot in plaats van verkleind. De kleuren en vormen winnen het van het onderwerp dat voor de lens stond bij het maken van de opname.

uit: Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010 (Ludion, 2012)De schoenen van de kunstenaar, Lexington (2005) uit: Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010 (Ludion, 2012)

Net als bij de schilderijen van Twombly is het zoeken naar vorm en betekenis. Het is niet in één oogopslag duidelijk wat de fotograaf/schilder met de beelden wil zeggen. Zeker niet wanneer je de foto's stuk voor stuk op die analytische manier bekijkt. Het zijn slechts losse lettergrepen, soms een woord maar nooit een begrijpelijke zin. Maar na een aantal pagina's begint de gedachte te rijpen dat juist dat verkennen van vorm en betekenis wel eens de kern zou kunnen zijn. Daarbij is één enkele opname niet van belang maar de reeks als geheel juist wel. Dan is het alsof losse woorden zinnen gaan vormen. Zinnen uitgesproken door een dichter.

Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010 verraadt duidelijk de blik van een poëtische kunstenaar. Iemand die met kleine gebaren en minimale middelen tot de verbeelding weet te spreken. Zijn fotografische oeuvre sluit in die zin naadloos aan op zijn andere beeldende werk. Een fraaie uitgave waarbij je de inleiding het beste kunt mijden.

Cy Twombly, Hubertus van Amelunxen (tekst)
Cy Twombly, Fotografisch werk 1951-2010
168 bladzijden
ISBN 978-94-6130-048-5
Prijs € 34,90
Uitgegeven door Ludion
Verschenen april 2012

Links bij dit artikel: