Wanneer je je verdiept in de hele Eerste Wereldoorlog kun je de gedachte maar moeilijk van je afschudden dat het een doffe aaneenschakeling is van in principe vermijdbaar menselijk leed. Op sommige dagen sneuvelden duizenden mannen voor het opeisen van slechts enkele meters door granaten omgewoeld akkerland. De meeste van de miljoenen jonge mannen die in de zinloze strijd het leven hebben gelaten bleven naamloos maar op 4 maart 1916 werd een Duitse soldaat dodelijk getroffen die alles behalve naamloos was of is gebleven. Het was de schilder Franz Marc die die dag als gevolg van een inslaande granaat overleed.

Franz Marc is vooral bekend geworden door zijn kleurige dierschilderijen waarin hij steeds meer de natuur losliet en steeds meer ging stileren richting het abstracte. Hij was het ook die onder andere samen met Wassily Kandinsky Der Blaue Reiter oprichtte waarbij ze de academische stijfheid vaarwel zeiden en hun gevoelsleven met expressieve streken op het doek de ruimte gaven.

In de grauwe realiteit van loopgraven en constante bombardementen is het maar moeilijk voorstelbaar dat je als kunstenaar nog tijd en (geestelijke) ruimte kon vinden om iets kunstzinnigs op papier te krijgen. Toch is dat wat Franz Marc de laatste maanden van zijn leven voor elkaar heeft gekregen. In een schetsboekje dat zo klein is dat het altijd wel ergens langs glijdt of tussen past, maakte hij zesendertig betoverende potloodtekeningen.

Bij Sieveking Verlag is dit schitterende kleinood nauwgezet gereproduceerd en heb je de kans om de tekeningen in vrijwel het originele formaat tot je te nemen. Ik heb het bewust niet over schetsen want dat zijn het niet. Het zijn geen haastig op papier gezette strepen die op een rustig uitgewerkt zouden kunnen worden tot een meer volwaardige tekening maar (hooguit met de eerste tekening in het schetsboek als uitzondering) al voldragen werken met een uitgebalanceerde compositie en een duidelijke, samenhangende vormentaal.

In die zin zijn het simpelweg onvoltooide schilderijen en het kost je dan ook weinig verbeeldingskracht om de tekeningen door je geestesoog te laten transformeren tot de kleurrijke doeken die zo kenmerkend zijn voor Franz Marc. Het is dan ook geen boekje waar je achteloos snel doorheen kunt bladeren maar een boekje waar je bladzijde na bladzijde rustig van moet genieten. Het is bijna onvoorstelbaar dat dit betoverende kleinood onder die gruwelijke omstandigheden tot stand heeft kunnen komen. Ook dat spookt door je hoofd wanneer je oog blijft rusten op de zoveelste fraaie tekening. Een aanrader!