"In de practijk komt dat meestal neer op het elimineren van opzet en gemakzucht. Als je naar raadselachtige foto's zoekt leer je al gauw onderkennen welke foto's met voorbedachten rade zijn gemaakt: dat zijn degene die ik probeer te vermijden. Het moet een achteraf ontdekte vreemdheid zijn, niet geënsceneerd maar raadselachtig op een onvoorziene manier. Waar ik naar zoek is het onmogelijke, het mysterie, iets dat niet kan, een geheim". Deze verklarende tekst valt te lezen op de achterzijde van het boek. Het verklaart maar een deel van de charme van dit boek en de twee andere soortgelijke boeken die Kousbroek schreef met de ondertitel 'Fotosynthese'. De echte charme zit ergens anders.

De nadruk bij dit boek ligt niet bij de foto's die, doorgaans aan de rechterzijde van de tekst, zijn weergegeven. Je ziet het ook. De afbeeldingen zijn als het om de weergave zelf gaat aan de kwalitatief magere kant: ze zijn in zwart/wit gedrukt, weinig contrastrijk en details zijn zelden goed te zien.

Het gaat er bij dit boek om dat de lezer, de schrijver kan volgen wanneer hij zijn ervaring en gevoel beschrijft bij een afbeelding. Je moet de uitdrukking van de ezelin op de foto kunnen zien om het gevoel dat Kousbroek bij deze (edele) dieren heeft, te kunnen meevoelen. Je moet de fragiliteit en bijzonderheid kunnen ervaren van het kikkervisje dat is afgebeeld. Je moet hetzelfde gevoel kunnen ervaren als Kousbroek wanneer hij het arrogante gelaat van het 'snotjong' dat net een stier heeft omgelegd, beschrijft. En dat kan ook. Maar net.

In een eerder artikel over het fotoboek 'Hollandse Taferelen' van Hans Aarsman schreef ik dat een goed fotoboek foto's bevat waar je steeds meer in ontdekt en die je dwingen om beter te kijken. En zien doe je natuurlijk met je hoofd, niet met je ogen. Zoveel te rijker jouw belevingswereld, ervaring en kennis is, zoveel te meer je kunt zien. En dat is de charme van dit boek. Je mag tijdelijk genieten van de kennis, ervaring en gevoelens die de foto's bij Kousbroek oproepen. Hij geeft je met zijn teksten toegang tot zijn belevingswereld, zijn hoofd. Wat een schat aan verbindingen kan Kousbroek leggen tussen ogenschijnlijk kleine details en zijn eigen wereld. Zijn wereld die zich afspeelde in Indonesie, Parijs, Nederland, tussen schrijvers, tussen dierenliefhebbers, enzovoorts.

Wanneer je dat weet, dat je moet voelen, weten en ervaren om goed te kunnen zien, dan weet je ook dat je na het lezen en bekijken van dit boek precies dat wilt gaan doen. Meer mag je van een boek toch niet vragen?

Nog even terugkomen op de kwaliteit van de foto's. Ik schreef dat de afdrukkwaliteit van de foto's de beleving niet beinvloeden. Ik weet ook dat Bol.com de volgende omschrijving bij het boek heeft staan:
'De verwachting bij een fotoboek is een luxe–editie op kunstdrukpapier. Maar dit is geen boek over fotokunst; net als in 'opgespoorde wonderen' gaat het hier in feite om wat de afbeeldingen niet laten zien : het zoeken is niet naar realiteit maar naar irrealiteit – achterhaald in toevallige foto's uit albums en tijdschriften, uitgeknipte krantenfoto's, kiekjes van de vlooienmarkt – ongeschikt als koffietafelboek op kunstdrukpapier.'
Mag ik een afwijkend standpunt innemen? Ik zou graag wel die luxe–editie tegemoet zien. Neem nu de foto op de omslag en zoals die in het boek is afgebeeld. Je ziet op de omslag veel beter de gezichtsuitdrukking van de dame en de Faun. Wordt het inleven dan toch niet iets makkelijker? Misschien een idee voor de bundeling van de drie delen. Mag deze ook iets duurder zijn... Tweet