Dit jaar is het vijf jaar geleden dat de Verenigde Staten en haar 'allied forces' Irak binnenvielen. Net als bij zo veel andere wereldgebeurtenissen staan de beelden waarmee de media ons bombardeerden nog op het netvlies gebrand: nachtelijke explosies, soldaten met nachtkijkers, verwoesting en slachtoffers. "Baghdad Calling" van Geert van Kesteren laat zien dat de oorlog in Irak misschien formeel ten einde is maar dat de strijd voor haar (ex)inwoners nog steeds door gaat.

Why Mister, Why?
Voor Van Kesteren is Irak bekend terrein. Met zijn fotoboek "Why Mister, Why?" gaf hij in 2004 al overduidelijk het onbegrip weer tussen tussen de Iraakse bevolking en de Amerikaanse bezetters. De beelden van Van Kesteren zijn bij iedereen die het boek heeft gezien op het netvlies gebleven. Bij dit boek zal het niet anders zijn.

Mobiele telefoons en digitale camera's
"Baghdad Calling" is geen eenmansproject van fotojournalist Geert van Kesteren. Natuurlijk heeft hij foto´s gemaakt van Iraakse vluchtelingen in Jordanië, Syrië en Turkije (in hun nieuwe 'thuis', of elders) maar het gros van de foto´s uit het boek, die het dagelijks leven tonen in het Irak van 2006 en 2007, zijn door Irakezen zelf gemaakt met hun mobiele telefoons en digitale camera´s. Een team rond Van Kesteren verzamelde honderden foto´s van Iraakse burgers die het leven in Irak tonen. Deze varieerden van het alledaagse tot het ondenkbare: gezellig familiesamenzijn, ontploffende granaten, lijken op straat, grootschalige vernielingen.

Bijzondere vormgeving.
De vormgeving van "Baghdad Calling" is verrassend en effectief. De omslag is natuurlijk al het eerste teken. "Baghdad Calling" schreeuwt het, luid en duidelijk vanaf de omslag tegen een signaalrode achtergrond. Het verraadt daarmee direct de confronterende inhoud. De verhalen van de vluchtelingen, de foto's van Van Kesteren en de foto's van de Irakezen zelf zijn gebundeld in meerdere katernen. Op deze manier wisselen de verhalen van de Irakezen en het beeldmateriaal elkaar af.

De foto´s die met de mobiele telefoon zijn gemaakt, hebben iets tegenstrijdigs. Aan de ene kant hebben ze iets vluchtigs. De beelden zijn onscherp en hebben weinig contrast en zijn daarnaast ook nog eens op krantenpapier afgedrukt. Aan de andere kant hebben de foto's, door ze in het boek op te nemen, een zekere eeuwigheidswaarde gekregen.

Contrasten
"Baghdad Calling" is een boek van contrasten. De professionele, contrastrijke foto´s van Van Kesteren steken af tegen de foto´s die zijn gemaakt met de mobiele telefoon en zijn gedrukt op krantenpapier. De verhalen van de (oud–)inwoners vertellen het verhaal van het contrast tussen het leven van vroeger en nu. Maar het meest in het oog springende contrast wordt gevormd door de onderwerpen van de foto's. Van bruiloft tot bomaanslag. Van posters van Britney en Shakira tot beelden van een mortuarium.

Deze combinatie van beelden zet je vaak op het verkeerde been. Neem nu de foto op de pagina´s 152 en 153. Je ziet twee jongemannen in Suli (Kurdistan) met ontbloot bovenlijf gedeeltelijk in het water liggen, de één met de ogen gesloten de ander de ogen geopend. Je vermoedt het ergste en bladert snel door naar de volgende bladzijde. Daar zie je, gerustgesteld, een jonge man, waarschijnlijk één van hen, een duik te zien nemen. Het is een van de weinige keren dat je dat gerustgestelde gevoel zult krijgen.

Het is de afwisseling van dit soort beelden, van het alledaagse tot en met het ondenkbare (en de afwisseling in de bijbehorende gevoelens die je krijgt bij het zien van deze foto´s), die de schizofrenie van leven in het huidige Irak het best laat zien.

Geert van Kesteren
Baghdad Calling. Reportages uit Turkije, Syrië, Jordanië en Irak.
388 bladzijden, paperback
Prijs € 25,00
episode publishers
ISBN 978 90 5973 091 5
Uitgegeven 2008
Tweet