Bekend en populair maar gelezen?
Vraag een willekeurige voorbijganger op straat iets over vampiers, of Dracula in het bijzonder, en de kans dat u een bevredigend antwoord krijgt is redelijk groot. Dracula is ons collectieve geheugen geslopen. Aanvankelijk misschien via het boek maar later, vanaf ruwweg 1930, via het witte doek. Het bloedzuigende en van gedaanteverwisselde monster spreekt ons klaarblijkelijk zó aan dat hij ons blijft fascineren. Ook nu nog, meer dan honderd jaar na de eerste publicatie van Bram Stoker´s "Dracula", blijven Dracula en zijn tegenstander, de Amsterdamse arts, Abraham van Helsing ons inspireren tot films, televisieseries en boeken. Maar wie van ons heeft het boek nog gelezen? Niet veel vrees ik. Hoeft ook niet hoor ik denken, we kennen het verhaal toch al? Met het verschijnen van "The New Annotated Dracula" heeft u een goede reden om het wel te doen.
Het verhaal en de vorm
Ik moet beginnen met een bekentenis: ik had het nog nooit gelezen. De eerste verrassing was dan ook dat "Dracula" een briefroman is. Het boek is opgebouwd uit dagboeken en brieven van de hoofdpersonen behalve Dracula. Die wórdt beschreven. Het verhaal begint in het voorjaar van 1893 waarin de jonge Engelse advocaat Jonathan Harker afreist naar Transsylvanië om daar de formaliteiten rond de aankoop van een Londens landhuis af te handelen voor graaf Dracula. Tijdens zijn verblijf in Dracula's slot ziet hij enkele gruwelijke gebeurtenissen en leert hij de ware aard van Dracula kennen. Harker wordt door Dracula opgesloten en Dracula reist af naar Engeland. Eenmaal daar aangekomen zet zijn strooptocht naar vers mensenbloed zich voort. Naast brieven en dagboekfragmenten, bevat het boek ook zogenaamde krantenknipsels die de bijzondere gebeurtenissen in en om Londen vertellen tijdens de aanwezigheid van Dracula.
Vervlogen, Victoriaanse tijden
De charme van het boek zit"em niet zozeer in het verhaal zelf. Dat is in grote lijnen bekend. Wat zo leuk is aan deze uitvoering zijn de annotaties. In de eerste plaats omdat je de details van het boek nu eens echt meekrijgt. Wanneer één van de hoofdrolspelers in zijn dagboek meldt dat hij met de caleche is gereisd dan vermoed je dat hij met paard en wagen op stap is geweest. Maar is dat zo? En hoe zag dat er dan uit? Op dat soort vragen geven de annotaties in het boek antwoord. Overigens komen er een stuk of zeven paard–en–wagen–varianten voorbij: van diligence tot Victoria.
Het boek drukt je ook met je neus op de feiten dat een terloopse opmerking over een bloedtransfusie niet onachtzaam gelezen kan worden wanneer je je enigszins realiseert wat dat in de negentiende eeuw betekende. De annotatie helpt je uit de droom. Niets holle naald. Niets controle op bloedgroep. Ik zal u de details besparen maar u begrijpt dat de gruwelijkheden zich niet beperkten tot het werk van Dracula.
De annotaties hebben soms ook iets aandoenlijks. Je ziet dat een liefhebber, een fanaticus beter gezegd, zich helemaal heeft laten gaan in het achterhalen van details en benoemen van onjuistheden. Zo worden de feitelijke maanstanden afgezet tegen die in het verhaal, worden reistijden gecontroleerd aan de hand van de betrouwbare Baedeker, worden in het verhaal genoemde plaatsen, straten en hotels opnieuw bezocht en gefotografeerd, enzovoorts. Eén van de voor ons Nederlands meest in het oog springende onjuistheden, of op zijn minst onwaarschijnlijkheden, is dat de Amsterdamse arts Van Helsing in een schrikreactie uitroept: "Mein Gott! Mein Gott!". Het aantal weetjes dat Leslie S. Klinger heeft verwerkt in het boek, grenst aan het ongelofelijke.
Een boek om je tanden in te zetten!
De verleiding om de bovenstaande zin te gebruiken was té groot. Het is ook nog eens waar. Je krijgt tekstueel niet één boek voor je geld maar minimaal twee, en misschien wel drie of vier. De manier waarop de annotaties in het boek zijn verwerkt, is plezierig. Bij een geopend boek is het middendeel gereserveerd voor de oorspronkelijke tekst en de randen voor de annotaties in tekst en beeld. De onderling afwijkende lettergrootte zorgt ervoor dat je je niet snel vergist. Over de vormgeving is überhaupt goed nagedacht: de tekst is ingeklemd tussen een zwarte band met zilveren belettering & bloedrode(!) schutbladen en het boekblok heeft een roodzwarte kapitaalband. Op het stofomslag worden deze kleuren herhaald. "The New Annotated Dracula" is een boek dat bij velen in de smaak zal vallen. Bon appetit!
Bram Stoker (geannoteerd door Leslie S. Klinger)
The New Annotated Dracula
464 bladzijden
Prijs $ 39,95
W.W. Norton
ISBN 978–0–393–06450–6
Verschenen oktober 2008