Het uiterlijk van dit boekje is bijna net zo onopvallend als de meisjes die er in staan. Bescheiden, soms wat ongemakkelijk, recht in de camera kijkend, schuchter, ongemaakt en altijd in hun schooluniform: de schoolmeisjes die Vanessa Winship heeft vastgelegd in het oosten van Anatolië aan de rand van Armenië, Iran en Irak lijken sterk op elkaar. In het boek "Sweet Nothings" zijn ruim tachtig foto´s van deze schoolmeisjes gebundeld. Bij een vluchtige inspectie lijken ze zo eender maar bij nadere bestudering zijn ze zo verschillend. Dat is de kracht van deze prachtige serie foto´s.
Vanessa Winship
De afgelopen jaren zijn uitermate succesvol verlopen voor fotografe Vanessa Winship. Werkzaam voor het Franse fotoagentschap VU is ze werkzaam in Oost–Europa en Turkije met als standplaats Istanbul. Van daaruit heeft ze gewerkt aan een serie foto´s over de inwoners rondom de Zwarte Zee. Het resultaat is het fotoboek "Schwarzes Meer" waarmee ze de Orvietoboekenprijs in Italië won en finalist werd voor de Oskar Barnack prijs tijdens het Arles festival. Voor haar meest recente fotoproject, met schoolmeisjes van het platteland van Anatolië, won ze zelfs een eerste prijs voor de World Press Photo en won ze de Iris d'Or als overall winnaar van de Sony World Photography awards in Cannes.
Sweet nothings
Wanneer zo´n prijzenregen over een fotograaf en haar fotoserie wordt uitgestort, schept dat verwachtingen. Gelukkig zijn dat allemaal feiten die ik nog niet kende toen ik voor het eerst de fotoserie "Sweet Nothings" zag. Ik ben daar achteraf blij om. Het geeft je de kans om onvooringenomen de foto´s tot je te nemen. De onderstaande foto´s geven een aardig beeld van wat je te zien krijgt: meisjes tussen de acht en twaalf jaar in hun schooluniform. Soms alleen maar vaker met z´n tweeën. De achtergrond, of die nu binnens– of buitenshuis is, is kaal en leeg. Ruim tachtig keer krijg je min of meer dezelfde beelden te zien. Het effect van een, op het eerste gezicht, soortgelijke reeks is dat je gaat zoeken naar de verschillen, speciale details en verborgen overeenkomsten. En dat is een heerlijke zoektocht.
Hakkari - Iraakse grens (foto: Vanessa Winship)
Steeds meer verschillen en nieuwe overeenkomsten.
Je wordt dus min of meer gedwongen om goed te kijken. Het eerste dat mij opviel is dat de meisjes in de regel niet lachen. Ze staan vaak wat strak en onwennig recht in de camera te kijken, de armen strak langs het lichaam en wanneer er een meisje naast ze staat (een zusje?) wordt vaak een handje gezocht en gevonden. Wat dat betreft is de foto op de omslag niet representatief voor de rest van het boek. Daar waar het meisje op de omslag een soort van mannequin–achtige houding aanneemt door haar hand in haar zij te plaatsen, doet de rest dit vrijwel niet. Wat wel weer representatief is, is de maatvoering van het schooluniform: te groot voor haar leeftijd. Het is duidelijk "op de groei" gekocht of, waarschijnlijker, een krijgertje van een ouder zusje, nichtje of buurmeisje.
Tachtig foto´s, tachtig schooluniformen, tachtig verschillende gezichten. Of je wilt of niet, je gaat de gezichten door de uniformen aandachtiger bekijken. Je ziet ook dat op de foto´s met twee of meer meisjes, het waarschijnlijk gaat om zusjes: dezelfde ogen, dezelfde frons, dezelfde oren. Nog een leuk verschil om nader te bestuderen: de borduursels op de jurken zelf. Bloemen, guirlandes, hartjes en zelfs een enkele tekst ("Love Letters") maken vrijwel iedere jurk en daarmee ieder meisje weer uniek. Ook het schoeisel is een onderdeel dat om nadere bestudering vraagt. Het is vaak het enige middel waarmee je de foto´s in deze tijd kunt plaatsen. Voor hetzelfde geld waren de foto´s in de midden jaren vijftig gemaakt, of nog eerder, maar de sneakers met klittenband verraden het heden.
"Scharnierpunt".
Het zijn foto´s die iedere keer wanneer je ze bekijkt iets extra´s in zich hebben. De ontdekking is niet altijd te zien in de foto´s zelf maar in de gedachten die je als kijker in de loop van de tijd ontwikkeld. Bij mij drong het woord "scharnierpunt" zich op. Meisjes aan de rand van Europa, aan de rand van het Midden–Oosten. Midden in hun jeugd of aan de rand van volwassenheid. Met hun vaak ouderwets aandoende jurken en het soms verrassend moderne schoeisel, vormt zelfs hun kleding een scharnierpunt tussen moderniteit en vroegere tijden. De meisjes vormen een schakel tussen oud en nieuw, ver weg en dichtbij.
Vanessa Winship
Sweet nothings
108 bladzijden
Prijs € 25,00
En Manoevres Editions
ISBN 978–2–8499–5129–3
Verschenen juni 2008