Michel Sanouillet. Dada à Paris (2009)
Dinsdag 22 december 2009

Omslag van Dada in Paris (MIT Press, 2009) Zelden heeft zo'n kortstondige kunstbeweging zo'n grote invloed gehad op de kunststromingen die volgden. Van het surrealisme tot Fluxus en ver daarna heeft dada zijn sporen nagelaten. Dat is des te opmerkelijker omdat veel van de dada-kunstenaars van het eerste uur in feite de kunstwereld naast zich neer hadden gelegd en openlijk afstand namen van wat in de beschaafde wereld als kunstzinnig en artistiek werd gezien. Nog opmerkelijker is het feit dat veel serieuze studies naar het fenomeen dada zo laat op gang kwamen. Eén van de fundamenten van de ontstaansgeschiedenis en invloed van dada is Michel Sanouillet's Dada à Paris uit 1965. Deze oorspronkelijk als proefschrift verschenen uitgave vormt voor veel latere onderzoeken het startpunt. Deze uitgave was tot voor kort alleen beschikbaar voor degene die het Frans machtig waren waren en pas nu, meer dan veertig jaar later is ook een Engelstalige editie verschenen.

Michel Sanouillet promoveerde in juni 1965 aan het Sorbonne met maar liefst twee proefschriften: Dada à Paris en Francis Picabia et 391. Daarmee was hij de eerste academicus die de dada-beweging introduceerde in de academische wereld. Hij was er net op tijd bij. Een relatief groot aantal van de direct bij de beweging betrokken kunstenaars leefden toen nog. Hij kon uit hun mond optekenen wat hen destijds heeft bewogen. Hierdoor kon Sanouillet nauwgezet de ontstaansgeschiedenis van dada reconstrueren.

Deze reconstructie in boekvorm is zeer geslaagd. Door eerst de achtergrondgeschiedenis van onder andere de Eerste Wereldoorlog te schetsen en de geest van dada in zustersteden zoals Zürich, New York en Berlijn te beschrijven, wordt duidelijk hoe humusrijk de bodem van Parijs was voor ontvangst van de eerste zaden van dadaïsme. Michel Sanouillet gaat daarbij dieper in op de rol die André Breton, Louis Aragon, Tristan Tzara en Appollinaire hebben gespeeld in deze vroege jaren.

De eventuele vrees dat de 705 bladzijden tellende uitgave taaie kost is, is ongegrond. Michel Sanouillet heeft ondanks de academische inslag die de studie moest hebben het geheel toch zeer leesbaar gehouden. Dit komt niet in de laatste plaats door de ruime hoeveelheid brieven die in het boek is opgenomen. Ongeveer een derde van de uitgave wordt gevormd door brieven van de ene dada-collega aan de andere. Zeker in combinatie met de heldere analyse van Sanouillet bieden de brieven een ontluisterende kijk achter de schermen van dada.

Michel Sanouillet (vertaling: Sharmila Ganguly)
Dada in Paris
640 bladzijden
Prijs $ 39,95
MIT Press
ISBN 978-0-262-01303-1
Verschenen oktober 2009
Links bij dit artikel: