Het is lastig voor te stellen dat kleurenfotografie zo moeizaam een ingang in de serieuze kunstfotografie vond. Wat was er nu fundamenteel veranderd met de komst van natuurgetrouwe kleurenopnames? Wat was het heikele punt voor de critici dat ze maar geen afscheid wilden nemen van de oude, vertrouwde zwart–wit afdrukken? Een verklaring, met daarin uiteraard aandacht voor de baanbrekende tentoonstelling met het werk van William Egglestons en het vroege werk van Stephen Shore, Helen Levitt, Joel Meyerowitz, valt te lezen in het heerlijk vlot geschreven en rijk geïllustreerde Starburst . Color Photography in America 1970–1980 dat eerder deze maand verscheen bij uitgeverij Hatje Cantz.

Het is niet zo dat kleurenfotografie een noviteit was in de vroege jaren zeventig van de twintigste eeuw. De eerste kleurenfoto´s stammen al uit 1861 toen James Maxwell met behulp van drie kleurfilters de eerste echte kleurenfoto maakte. Voor een groter publiek kwam in de dertiger jaren van de vorige eeuw Kodachrome van Eastman Kodak Company op de markt en in de zestiger jaren kon men al kennismaken met de "direct–klaar" kleurenfotografie van Polaroid. Wat was dan begin zeventiger jaren de commotie over kleurenfotografie in galeries en musea?

William Eggleston, Red Ceiling (1973)
In: ' Starburst. Color Photography in America 1970–1980' (Hatje Cantz, 2010)

Eén van de oorzaken was het feit dat kleurenfotografie domweg nog niet eerder in een galerie of museum te zien was. Zwart–wit fotografie was dé standaard voor de serieuze fotograaf in de voorgaande jaren. Fotografen van naam zoals Walker Evans, Henri Cartier–Bresson, Robert Frank en Diane Arbus "verlaagden" zich niet tot kleurenfotografie. Kleurenfoto´s was meer iets voor reclamewerk of voor amateurs die familiekiekjes maken.

Een andere oorzaak lag misschien in de manier waarop de nieuwe kunstfotografen hun kleur toepasten. In plaats van een sterk subjectieve benadering, waarbij de betrokkenheid van de fotograaf bij zijn onderwerp duidelijk zichtbaar was, had een nieuwe lichting fotografen een veel meer afstandelijke houding. In de ogen van veel critici uit die tijd waren deze foto´s saai, oppervlakkig en betekenisloos.

Joel Meyerowitz, Red interior, Princetown (1976)
In: ' Starburst. Color Photography in America 1970–1980' (Hatje Cantz, 2010)

Eén van de bekendste foto´s van William Eggleston voldeed volgens de critici aan deze kenmerken: Greenwood, Mississippi (1973). Deze foto is beter bekend onder de beschrijvende titel Red Ceiling. Het was voor de kunstcritici uit die tijd onbegrijpelijk wat Eggleston had bezield om deze opname te maken. Een kaal peertje aan een rood plafond en enkele witte elektriciteitsdraden. Meer was het niet. Enkele grepen uit de kritieken: "Let´s face it, the photographs of William Eggleston are a mess" en "Perfect? Perfect banal, perhaps. Perfectly boring, certainly". Ook enkele collega–fotografen konden het niet volgen. Zo liet Ansel Adams zich ontvallen: "If you can"t make it good make ik red". Eggleston liet zich niet uit het veld slaan door zoveel commentaar en onbegrip. Hij antwoordde steevast met: "When people ask me what I do, I say that I"m taking pictures of life today".

Helen Levitt New York (1980)
In: 'Starburst. Color Photography in America 1970–1980' (Hatje Cantz, 2010)

John Divola Zuma #12 (1977)
In: 'Starburst. Color Photography in America 1970–1980' (Hatje Cantz, 2010)

En dat is precies wat veel van tijdgenoten die óók in kleur werkten eveneens deden. Zoals Stephen Shore die in 1973 een rondreis door Amerika maakte nadat hij een jaar eerder samen met een vriend een autotrip van New York naar Amarillo in de staat Texas maakte. Hij legde nauwgezet de stedelijke landschappen vast die hij onderweg tegenkwam. In kleur welteverstaan. De serie foto´s resulteerde in het in 1982 uitgegeven boek 'Uncommon Places' dat recentelijk nog in een nieuwe editie, nu met de titel 'Uncommon Places – The Complete Works', verscheen.

Starburst. Color Photography in America 1970–1980 is een prachtige introductie van de kleurenexplosie die een kleine veertig jaar geleden plaats vond in de kunstfotografie. Het is verhelderend en deels ook ontluisterend om te lezen hoe deze eerste kleurenfoto´s door de kunstcritici werden ontvangen. Met meer dan 200 kleurenafbeeldingen word je nieuwsgierig naar al het andere werk van de pioniers als Stephen Shore, Helen Levitt en Joel Meyerowitz. Zij waren degene die op hun beurt weer hun opvolgers zoals Jeff Wall, Rineke Dijkstra, Philip–Lorca diCorcia en Nan Goldin inspireerden. Het boek vormt de catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling Cincinnati Art Museum die daar van 13 februari tot en met 9 mei 2010 te zien is.

Voor wie nog twijfelt over kleurenfotografie, volgt tot slot nog een citaat:

If photography had been invented in color who would have missed black and white

– Judy Linn