Letterlijk uren heb ik zitten bladeren en me verwonderd over de mysterieuze beelden die de Duitse schilder Neo Rauch (1960) op het canvas weet te toveren. In het boek Neo Rauch Paintings dat in april verscheen bij uitgeverij Hatje Cantz staan meer dan 150 van zijn betoverende werken afgebeeld. Een heerlijk boek! Wie net als ik niet genoeg kan krijgen van de afbeeldingen in het boek, kan de schilderijen in het echt zien op twee tentoonstellingen die georganiseerd zijn naar aanleiding van Rauch´s vijftigste verjaardag: één in Leipzig (Museum der bildenden Künste) en één in München (Pinakothek der Moderne). Beide tentoonstellingen zijn van eind april tot en met 15 augustus 2010 te bezoeken.
Achteloos het boek doorbladeren is er niet bij. Ieder schilderij weet weer je aandacht te trekken en je te laten zoeken naar een ongetwijfeld verborgen boodschap. Wat die boodschap precies is, is niet in één oogopslag duidelijk. Met ogenschijnlijk speels gemak weet Rauch zijn schilderijen op te bouwen uit elementen die in je hoofd niet vanzelfsprekend bij elkaar horen. Op één schilderij (Die Lage, 2006) brengt hij bijvoorbeeld een kookplaat, verkeersborden, een dierenschedel, twee mannen in harnas, flatgebouwen en een zwevende engel samen.
Ausschüttung (2009) Uit: 'Neo Rauch Paintings ' (Hatje Cantz, 2010)
Rauch laat zich niet hinderen door eenheid van tijd en plaats en als net niet passende puzzelstukjes worden elementen uit verschillende historische perioden en verschillende plaatsen op de grootformaat doeken samengebracht. Zo staan mannen in achttiende–eeuwse pandjesjassen in een voor de rest volledig twintigste eeuws aandoend landschap rustig te werken.
Das Blaue (2006) Uit: 'Neo Rauch Paintings ' (Hatje Cantz, 2010)
Zijn schilderijen doen in de verte wel denken aan de collages die surrealist Max Ernst heeft gemaakt. Ook daarin zie je dezelfde absurde en onlogische samensmedingen die je dwingen om langer te kijken. Je weet dat er iets niet klopt alleen zie je het niet direct. Een groot verschil met de collages van Ernst is het gebruik van kleur. Zag Ernst in de meeste gevallen af van kleur, bij Neo Rauch spatten de kleuren bij tijd en wijlen van het doek. Hij schuwt geen enkele kleur en laat ze als contrast tegenover een meer ingetogen palet afsteken. Hierdoor lijken afzonderlijke elementen op zijn doeken nog meer van elkaar los te staan.
Kühlraum (2002) Uit: 'Neo Rauch Paintings ' (Hatje Cantz, 2010)
Deze elementen worden van elkaar gescheiden door tijd, plaats, kleur en vorm. En toch. Ondanks de altijd weer terugkerende inconsistentie in tijd en plaats, kleur en vorm, weet Neo Rauch zijn werken tot één geheel te smeden. De betekenis laat zich soms alleen raden door de titel die Rauch aan zijn werk heeft gegeven. Bij het lezen van die titel laat je je ogen nóg een keer over het doek glijden om te kijken of je nu wel alles een plaats kunt geven. Maar ook dan kan een diepere betekenis je ontgaan. Volgens collega–kunstenaar Daniel Richter is dat geen probleem want het schilderij an sich is sterk genoeg:
I prefer looking at the pictures upside down. What´s on the surface then falls away, is left at the margins, revealing style and organisation, the true criteria of painting. And behold - fantastic! - Daniel Richter
Zoll (2004) Uit: 'Neo Rauch Paintings ' (Hatje Cantz, 2010)
Bernhart Schwenk, Hans–Werner Schmidt (samenstellers)
Neo Rauch Paintings
332 bladzijden
Prijs € 49,80
Uitgeverij Hatje Cantz
ISBN 978–3–7757–2521–7
Verschenen april 2010