Doorgaans draait bij mij onder het lezen van een boek of tijdens het tikken van een bespreking op de achtergrond een willekeurige cd. Deze keer niet. Want bij het bespreken van het boek Every Day is a Good Day. The Visual Art of John Cage kan natuurlijk niets anders te horen zijn dan werk van Cage zelf. De titel van het boek is ontleend aan de uitdrukking Nichi nichi kore ko niche uit het Zen Boeddisme wat zoveel wil zeggen als iedere dag is een goede dag. Het was een favoriete uitdrukking van Cage. Met zijn beeldend werk in boekvorm op je schoot en zijn muziek uit de luidsprekers, krijgt Cage voor vandaag zeker gelijk: vandaag is een goede dag.
Het grootste deel van het beeldende werk van John Cage (1912 - 1992) is ontstaan in de laatste anderhalve decennia van zijn leven. Vóór 1978 had Cage zich al eerder bezig gehouden met het maken van beeldend werk, zoals in 1969 toen Cage twee steendrukken had gemaakt als eerbetoon aan zijn vriend Marcel Duchamp die een jaar eerder was overleden. Vanaf 1978 maakte Cage meerdere grafische werken per jaar. Dat gebeurde nadat hij in dat jaar door Kathan Brown, oprichtster van de Crown Point Press, werd uitgenodigd om samen met haar ervaren printmakers te werken aan een nieuwe serie etsen. Tot zijn overlijden in 1992 zijn in die samenwerking enkele honderden prenten van zijn hand in diverse technieken verschenen.
uit: Every Day is a Good Day. The Visual Art of John Cage (Hayward Gallery, 2010)
Voor zijn grafische werk maakte hij gebruik van dezelfde inspiratiebronnen als voor zijn muzikale werk. Eén van die inspiratiebronnen voor John Cage is de Zen-tuin van Ryoanji. Deze is ontstaan omstreeks 1450 en bestaat uit een circa dertig bij tien meter oppervlak met aangeharkt gravel en vijftien stenen. Deze stenen zijn per drie stenen gegroepeerd in een vijftal eilandjes. In 1983 begon Cage zowel aan een muziekstuk met de titel Ryoanji als aan een serie prenten, etsen om precies te zijn, met de titel R=Ryoanji. Voor deze prenten gebruikte hij vijftien verschillende stenen waarvan hij de contouren op een blad tekende. Stenen had Cage in overvloed: van over de hele wereld nam hij stenen mee voor zijn eigen tuin.
uit: Every Day is a Good Day. The Visual Art of John Cage (Hayward Gallery, 2010)
Van Cage wordt vaak gezegd dat hij toeval verwerkte in zijn composities (muziek en beeld). Maar het is toeval tussen aanhalingstekens. Voor het genereren van toeval in zijn werk maakte hij veelvuldig gebruik van de I Ching, het Boek der Veranderingen. Aan de hand van 64 hexagrammen die in het boek zijn opgenomen en hun interpretatie bepaalde Cage zijn volgende handelingen. Deze hexagrammen kun je zelf laten ontstaan door bijvoorbeeld het zes maal achtereenvolgens opgooien van drie munten. Door toeval in zijn werk toe te laten, drong Cage zichzelf naar de achtergrond en liet ruimte voor het accepteren van het toevallige in het leven.
uit: Every Day is a Good Day. The Visual Art of John Cage (Hayward Gallery, 2010)
Cage liet niet alleen ruimte voor toeval maar ook voor vernieuwing in materiaalgebruik. Hoewel hij door de ervaren drukkers van de Crown Point Press werd begeleid in het maken van etsen en steendrukken, wilde hij ook experimenteren. Het resultaat van die experimenten is terug te zien in werken waarbij hij gebruik heeft gemaakt van bijvoorbeeld sponzen, rook & vuur en hete theepotten (!). De bodems van deze hete theepotten lieten grillige cirkels na op het papier. Toeval en het alledaagse waren voor Cage geen zaken die los staan van kunst zoals het volgende citaat laat zien:
Art is a way of life. It is for all the world like taking a bus, picking flowers, making love, sweeping the floor, getting bitten by a monkey, reading a book, etc. ad infinitum.... Art when it is art as Satie lived it and made it is not separate from life (nor is dishwashing when it is done in this spirit)
Stilte, toeval , experiment en levenslust zijn kenmerkend voor het werk van Cage. Niet alleen voor zijn muzikale oeuvre maar ook voor zijn beeldende werk. Een heerlijk boek met dito werk!
uit: Every Day is a Good Day. The Visual Art of John Cage (Hayward Gallery, 2010)
Jeremy Millar (en anderen)
Every Day is a Good Day. The Visual Art of John Cage
160 bladzijden
Prijs € 34,50
Hayward Gallery
ISBN 9781853322839
Verschenen juni 2010