In de tentoonstelling in het Kröller-Müller Museum staan Fabre's fascinatie voor het fenomeen metamorfose en zijn verkenning van het menselijk lichaam centraal. De tentoonstelling en de bijbehorende catalogus Jan Fabre. Hortus Corpus bevatten een uitgebreide selectie uit zijn oeuvre tot nu toe, aangevuld met nieuwe werken die voor het eerst te zien zijn in het Kröller-Müller Museum. Zijn bekende bronzen sculptuur De man die de wolken meet (1998) is dit voorjaar op het dak van het Kröller-Müller Museum geplaatst om zijn grote overzichtstentoonstelling daar te markeren en een foto met dit beeld siert ook de omslag van de catalogus. Het vormt een uitstekend vertrekpunt voor een verkenning van het werk van Jan Fabre.
Jan Fabre (1958) timmert al meer dan 25 jaar aan de weg als performancekunstenaar, theater- en operamaker, choreograaf en beeldend kunstenaar. Op de tentoonstelling en in de catalogus maken we voornamelijk kennis met beeldend kunstenaar Fabre. Wanneer je de grote diversiteit aan werken ziet, zowel in uitvoering, formaat als thematiek, probeer je er een rode draad, een constante uit te halen.
Zoals de titel aangeeft, is het lichaam, de corpus, ruimschoots vertegenwoordigd. Maar al snel kom je twee andere bijbehorende constanten op het spoor: de kwetsbaarheid van het lichaam en de vitaliteit van het leven zelf. Deze haal je onder andere uit zijn Fontein van de wereld (als jonge kunstenaar) (2008). Dit werk, dat in het Kröller-Müller Museum in de Van de Velde-zalen te bewonderen is, toont een beeltenis van de kunstenaar die in een constante staat van opwinding te midden van een zee van grafzerken ligt. Levenskracht en dood, de lichtheid van de aanvang van het leven en de zwaarte van het afscheid zijn in één provocatief werk verenigd. Ook de werken waarin het menselijk brein is verbeeld (2005-2011) tonen de kwetsbaarheid van het leven. Slechts een beschermend schedeldak scheidt ons mentale en fysieke welzijn van de onberekenbare buitenwereld. Wij zijn dankzij ons lichaam.
Niet alleen het menselijk lichaam heeft een plaats gekregen in het werk van Fabre. Ook een bonte stoet aan kevers heeft zijn intrede gedaan in enkele van zijn werken. Strategieveld (1998) en Strategieveld (Waterloo) (1998) zijn maquettes waarin honderden, duizenden wellicht, kevers als tinnen soldaatjes zijn opgesteld om een slagveld te verbeelden. Met hun glimmende pantsers lijken de kevers nog het meest op middeleeuwse ridders in hun harnas. Hun harnas heeft ze niet geholpen: ze zijn dood. Net als de soldaten die ze representeren, zijn ze alleen nog stof. De kevers hebben daarbij min of meer hun uiterlijke vorm hebben behouden. Maar de kijker wordt met zijn neus op de feiten gedrukt: slagvelden resulteren in de dood. Kevers duiken ook op in andere werken. Telkens in grote aantallen en in combinatie met leven en dood.
De man die de wolken meet staat voor een onmogelijke opdracht met een ontoereikend instrument. De opdracht is te groot, het leven te kort. Iedereen die het beeld ziet herkent het gevoel. Toch gaan we door en accepteren we de 'opdracht' die ons het even geeft. Mochten we onverhoopt de opdracht niet tot een goed einde brengen dan geven we hem simpelweg door aan onze kinderen. Ideeën blijven zo voortbestaan zonder dat het oorspronkelijke lichaam intact hoeft te blijven. Voor mij is dat wat Jan Fabre in veel gevallen zo prachtig verbeeld: de estafette van het leven.
Wie onverhoopt niet in de gelegenheid is de tentoonstelling in het Kröller-Müller Museum te bezoeken, krijgt toch een idee hoe goed de werken daar tot hun recht komen dank zij deze voortreffelijke catalogus. De tentoongestelde werken zijn prachtig in situ gefotografeerd en tonen meesterlijk het spel dat de curatoren tussen de omgeving en het werk hebben gecreëerd. Een aanrader!
Evert van Straaten, Stefan HertmansJan Fabre Hortus/ Corpus
224 bladzijden
NAi Uitgevers
ISBN 978-90-5662-815-4
€ 35,00
Uitgegeven april 2011