Op de foto's in het boek The Eyes of War van Martin Roemers staren gezichten met niets ziende ogen je aan. De 40 geportretteerden zijn allen blind of slechtziend geworden als gevolg van de Tweede Wereldoorlog. Roemers heeft ze genadeloos vastgelegd. Je eerste reflex is om weg te kijken. Je wilt niet herinnerd worden aan een wereld waarin leed zulke sporen nalaat en waarin het verleden nog dagelijks in het heden doorwerkt. Je moet jezelf dwingen om de foto's nader te bestuderen.
De gefotografeerden zijn afkomstig uit beide kampen van de strijd en geboren in landen als Duitsland, Nederland, het Verenigd Koningrijk, België, de Oekraïne of Rusland. Ze zijn allen blind of slechtziend geworden, direct of indirect, als gevolg van de Tweede Wereldoorlog. Zo werd Willi Finck (Duitsland, 1923) blind als gevolg van directe oorlogshandelingen nadat zijn Messerschmitt door Engelse Spitfire's werd neergehaald. De splinters in zijn ogen zorgden er voor dat hij binnen een jaar volledig blind was.
Maar ook indirect werden velen blind als gevolg van de Tweede Wereldoorlog. Zij waren niet betrokken bij gevechten maar raakten hun zicht kwijt door de grote hoeveelheden munitie die na afloop van de oorlog op tal van plaatsen was achtergebleven. Hans van der Veer (Nederland, 1928) was één van die slachtoffers. Als jongen raakte hij bij de oogst van knollen gewond aan beide ogen, verloor zijn rechterhand en raakte gewond aan zijn linkerhand.
Edith van der Meulen (Nederland) uit: Martin Roemers. The Eyes of War (Hatje Cantz, 2012)
Slachteroffers bleven ook in de verre jaren na de oorlog ontstaan als gevolg van achtergelaten munitie. Zo verloor Anja Stupp (Duitsland, 1970) in 1982 haar gezichtsvermogen. Drie speelkameraadjes hadden een pantsermijn aangezien voor een kist en probeerden deze te openen. De ontploffing doodde haar drie vrienden en zijzelf raakte zwaargewond en overleefde ternauwernood omdat ze zich achter de drie anderen had bevonden.
De geschiedenis van hun blindheid wordt in het boek bondig en feitelijk door de geportretteerden zelf geschetst. Ze hebben slechts één kolom tekst nodig om uit de doeken te doen hoe dat ene moment hun leven op de kop zette. Hun verhaal is door hun directheid net zo onverhullend als de foto's van Martin Roemers. Ook daar is geen ontkomen aan de kwade speling van het lot. De zwart-wit portretten zijn genomen tegen een zwarte achtergrond. Dat zorgt er enerzijds voor dat je als kijker niet afgeleid kunt worden door de omgeving waarin de opname is gemaakt en anderzijds zorgt het ervoor dat je telkens met de voortdurende duisternis van de geportretteerde wordt geconfronteerd.
Herbert Jacob (Duitsland) uit: Martin Roemers. The Eyes of War (Hatje Cantz, 2012)
The Eyes of War van Martin Roemers is een indringend boek dat ongemakkelijke gevoelens oproept. De esthetische kwaliteiten van de foto's staan in schril contrast met het onderwerp en zorgen ervoor dat je het boek tegelijkertijd wilt oppakken en wegleggen.
Martin Roemers (fotografie), Maartje Wildeman, Nadine Barth (samenstelling), Cees Nooteboom (voorwoord)The Eyes of War
128 bladzijden
ISBN 978-3-7757-3400-4
Hatje Cantz
Mei 2012