Bij sommige kunstenaars heb ik moeite om het werk van de kunstenaar te waarderen zonder dit los te zien van diens levensloop. Karel Appel is zo'n kunstenaar. De escapades in zijn kunstenaarsleven leiden af van het werk dat hij in zijn lange carrière heeft gemaakt. Op de één of andere manier bleef het beeld van Appel die vanuit een helikopter een doek beschilderde beter hangen dan zijn werk zelf. Dat geldt in iets mindere mate ook voor zijn beruchte uitspraak: "Ik rotzooi maar een beetje aan". Als je niet oppast zijn het juist de bijzaken die blijven hangen en verlies je het werk uit het oog. Het boek Karel Appel Retrospectief, dat verschijnt bij de gelijknamige tentoonstelling in het Gemeentemuseum Den Haag, stelt wat dat betreft orde op zaken. Het weet hoofd- en bijzaken voortreffelijk te scheiden. Daarom véél aandacht voor Appel's werk, de context van zijn werk in het kunsthistorische tijdsgewricht en met een ruime én uitstekende beeldselectie van zijn werk.

Het is al weer bijna tien jaar geleden dat Karel Appel overleed en zeventig jaar geleden dat hij zijn eerste solo-expositie had. Een goede gelegenheid om terug te blikken op leven en werk van deze veelbesproken kunstenaar. Dat er nu enige afstand in de tijd is ontstaan ten opzichte van de kunstenaar en zijn werk komt de waardering van Appel's oeuvre ten goede. Want met een frisse blik ben je in staat om Appel's werk beter op waarde te schatten.

Die afstand en frisse blik zie je op een voortreffelijke manier terugkomen in de trefzekere selectie die de samenstellers maakten in het getoonde werk. Deze selectie stelt je in staat voorbij de fratsen te kijken en maken duidelijk dat je te maken hebt met een gepassioneerde schilder met een sterke intuïtie voor kleurgebruik.

Wat in het fraaie chronologische overzicht ook duidelijk wordt, is dat Appel eigenlijk nergens volledig afstand neemt van de figuratie. Je kunt, al was het maar met de titels als aanwijzing, telkens herleiden wat het beeldende uitgangspunt is geweest van een werk. Verder zie je dat al die jaren de verf rijkelijk is blijven vloeien maar dat de enorme explosieve kracht waarmee de verf in de eerste twintig jaar van zijn kunstenaarschap is aangebracht langzaam plaats maakt voor een bedeesdere toets.

De frisse blik en de afstand in tijd zie je ook in de in het boek opgenomen teksten terugkomen. Uitermate boeiend is bijvoorbeeld het interview van Franz-W. Kaiser met één van de laatsten die de Cobra-tijd in Parijs echt meemaakte, de Franse kunstcriticus Michel Ragon. Beiden weten in het vraaggesprek de Parijse jaren van Appel tot leven te brengen met onder andere anekdotes over Corneille, zijn toenmalige buurman in de Rue Santeuil, en de contacten die hij had met kunstbroeders als Jorn, Alechinsky en Tapié.

Afstand, helderheid, frisse blik zijn termen die zowel op de inhoud als de vormgeving van het boek (die in handen was van Walter Nikkels) van toepassing zijn. Hierdoor is een nieuwe waardering van Karel Appels' oeuvre mogelijk geworden. Het boek Karel Appel Retrospectief is een zakelijke en fratsenvrije uitgave geworden waarbij met de krachtige werken van Appel voor zichzelf spreken. Fraai!