Het eerste dat opvalt aan het boek, zowel binnen– als buitenkant, is het gebruik van de kleur rood. Specifiker: helder rood. Het rood typeert veel van het werk dat Schuitema in de periode 1930–1945 heeft gemaakt voor bedrijven als weegschalenfabrikant Van Berkel en drukkerij Chevalier.

Opbouw
Het volgende dat opvalt is de prettige opbouw van het boek. Het behandelt achtereenvolgens:
– Paul Schuitema (1897–1973)
– Op weg naar een nieuwe typografie
– De Nieuwe Fotografie
– Typofoto; een nieuwe beeldtaal
– Film
– Beeldboeken
– d3 meubelen
– 1940–1945 en later
Hoewel het natuurlijk niet geheel mogelijk was, lijkt er toegewerkt te zijn naar een chronologische volgorde en een thematische bundeling. Dit werkt heel erg goed voor de thematische bundelingen. Het enige nadeel hiervan is dat een integrale (en dus volledig chronologische) behandeling van de ontwikkeling in zijn grafisch werk achterwege blijft.

Illustraties
Het boek is gelukkig uitbundig geillustreerd. Het kwalitatief goede drukwerk laat goed zien waarin de kracht van het werk van Schuitema schuilt: eenvoud en krachtige beelden. Of zoals Schuitema het zelf zei: "Recht voor de kop". De opmaak van de illustraties, met achtergronden in rood of zwart of wit of blauw, doet recht aan Schuitema's vormgeving doordat het niet te opdringerig is.

Mode of tijdloos?
In verschillende hoofdstukken staan uitspraken van Schuitema waarin hij wil doen voorkomen dat hij niet aan mooimakerlijk doet. Hij zou zich alleen richten op criteria als fuctionaliteit, leesbaarheid, overzichtelijkheid, enzovoorts. Maar wanneer je de vormgeving zo bijelkaar ziet, kun je toch niet meer met droge ogen vertellen dat esthetica en mode geen rol hebben gespeeld. Een mooi voorbeeld waarbij 'mooie vormgeving' een grotere rol moet hebben gehad boven functionaliteit en leesbaarheid is de programmafolder van de Filmliga uit 1930. De teksten die in het rood gedrukt zijn over de zwart–wit foto's zijn daardoor vrijwel niet meer leesbaar.

Context en slot
Het tijdgebonden element van de vormgeving verklaart ook waarom na de Tweede Wereldoorlog Schuitema niet meer zo vaak is ingehuurd als vormgever. Een jongere generatie vormgevers, met namen als Sandberg, Elffers en Treuman, had het roer ondertussen al overgenomen. Zij bepaalden welke richting de grafische vormgeving ging inslaan. Het laatste hoofdstuk zou mijnsinziens aan kracht hebben gewonnen door ook het werk van deze nieuwe vormgevers te tonen en daardoor in een context te plaatsen. Daarmee zou de Schuitema en Piet Zwart ingezette lijn duidelijker te volgen zijn. Het zou daarmee ook kracht bijzetten aan de wegbereider die Schuitema is geweest voor de Nederlandse vormgeving.

Ten slotte...
Het boek van Dick Maan heeft in mijn boekenkast een plaats ingenomen die ik al enige tijd voor Paul Schuitema had gereserveerd. Hij heeft een monografie gekregen die hij verdient. In woord maar vooral ook beeld wordt recht gedaan aan het belang van zijn werk. Tweet