In veel opzichten is de serie Sinbad (2008) a-typisch voor Gerhard Richter. In de eerste plaats zijn deze honderdtal abstracte werken van een uitzonderlijk klein formaat, slechts 30 x 24 centimeter. Daarnaast zijn ze voor Richter's doen buitengewoon kleurrijk. Sinbad is de eerste van wat een hele reeks werken moet worden binnen het thema 'de verhalen van Duizend-en-één nacht'. In 2010 kreeg dit al een vervolg met de reeks Aladdin die bestaat uit 42 schilderijen. Sinds de publicatie van War Cut in 2004, heeft Gerhard Richter een groot aantal kunstenaarsboeken verzorgd die in het verlengde liggen van de meer conventionele tentoonstellingscatalogi. Ook van de serie Sindbad, de Duitse titel bevat een extra d, is een dergelijke speciale uitgave verschenen. De 98 schilderijen zijn op ware grootte in het boek weergegeven. Om de weergave van de werken nog dichter bij de echte werken te brengen, zijn ze in hoogglans uitgevoerd. De reproductie is hierdoor in één woord spectaculair!
De kleurenpracht is overweldigend! Het lijkt misschien overdreven om in twee zinnen een uitroepteken te gebruiken maar in dit geval is een superlatief geoorloofd. De hoogglans werken worden per tweeluik gepresenteerd net zoals ze van 18 oktober 2008 tot 1 februari 2009 te zien waren op de tentoonstelling Gerhard Richter. Abstract Paintings van het Museum Ludwig in Keulen.
uit: Gerhard Richter: Sindbad (Walther König Verlag, 2010)
Qua kleur en formaat zijn het misschien geen typische werken van Richter maar als het gaat om de invloed van toeval en de sfeer van quasinonchalance past het weer geheel in zijn straatje. De op glas aangebrachte veelkleurige verf lijkt zich grotendeels te houden aan de normale wetten van de fysica en vloeistofdynamica. Lobbige verven hechten zich stevig op het glas en laten hun volle verzadigde kleur zien. Grenzen met naburige kleuren zijn in dat geval scherp en duidelijk herkenbaar. Op plekken waar meer vloeibare verven zijn aangebracht, vervloeien de kleuren en verliezen ze hun verzadigdheid. In deze grillige vormen ontbreekt een absolute grens met de omliggende kleuren. Soms wekken deze kleurovergangen de indruk van natuurlijke fenomenen als wolken of de krullen van een op het strand rollende golf.
uit: Gerhard Richter: Sindbad (Walther König Verlag, 2010)
De vraag waar de kunstenaar heeft ingegrepen in het spontane proces na het aanbrengen van de verven is even logisch als bevreemdend. Bij Vermeer of Rembrandt zou deze vraag niet gerezen zijn. Ook zij brachten hun verven op de gekozen ondergrond aan en wisten door hun ervaring en intuïtie hoe de kleuren in het geheel zouden uitpakken. Bij Richter is dat uiteraard niet anders. Alleen fixeren de pigmenten zich nu niet volgens een vooropgezet beeld. Er is een zekere mate van toeval hoe de effecten van de onderliggende natuurwetten uitpakken op het uiteindelijke beeld. Maar nogmaals, ook dit is geen toeval. Er is een zekere mate van onzekerheid over het eindresultaat, dat wel. Maar om 'natuurwetten' en 'willekeur' in één zin te gebruiken, geeft geen pas. Richter kent de toleranties waarbinnen zijn toeval plaatsvindt. De uitkomst wordt gestuurd en deze lijkt vervolgens verleidelijk veel op toeval maar dat is slechts schijn. En zo zijn we weer op voor Richter bekend terrein.
uit: Gerhard Richter: Sindbad (Walther König Verlag, 2010)
Het verband tussen de zeven in het boek opgenomen verhalen van Sinbad en de beelden, wordt niet expliciet gegeven. De verhalen van Sinbad de Zeeman staan boordevol kleurrijke avonturen waarbij de weg naar Sinbad's rijkdom vaak erg grillig verloopt. Lot en noodlot lijken verdacht veel op elkaar en zijn principieel niet van elkaar te onderscheiden. In de raamvertelling die Sinbad is, vertelt de letterlijk en figuurlijk gefortuneerde Sinbad in zeven dagen zijn minder gefortuneerde buurman én naamgenoot hoe hij zijn fortuin heeft vergaard. Toeval en een geringe hoeveelheid list lijken het verschil te maken tussen leven en dood, succes en malheur. Wie de verhalen kent, of nog gaat lezen, weet wat ik bedoel. Het gebruikmaken maken van vrouwe Fortuna lijkt een mogelijke sleutel om toegang te krijgen tot woord en beeld. Maar echte aanknopingspunten tussen woord en beeld krijg je niet van Richter. Misschien is een rationele duiding ook niet hetgeen waarnaar je moet streven. Het verband tussen de verhalen van Duizend-en-één nacht en Richters' werken in een zee van stralende, verzadigde technicolor kleuren is simpelweg niet evident, en niet noodzakelijk.
Het boek is een must voor de liefhebbers van het werk van Gerhard Richter. Het werk vormt een nieuw hoofdstuk in zijn toch al omvangrijke oeuvre. Het boek zelf is een juweeltje. De reproductie van de werken is fenomenaal en op de afwerking van het boek is werkelijk niets maar dan ook niets aan te merken. Een absolute aanrader!
Gerhard RichterSindbad
116 bladzijden
Walther König Verlag
ISBN 978-3865608192
Uitgegeven december 2010